ა

აბელიშვილი ლევან (1909-1974).

ელექტროტექნიკოსი, ტექნიკის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის წევრ-კორესპონდენტი, საქართველოს მეცნიერებათა და ტექნიკის დამსახურებული მოღვაწე. ქართული საბჭოთა ენციკლოპედიის მთავარი სარედაქციო კოლეგიის წევრი. ლევან აბელიშვილმა დაამთავრა ამიერკავკასიის ენერგეტიკის ინსტიტუტი 1931 წელს. იყო რკინიგზის ტრანსპორტის ელექტრული წევის პიონერი საქართველოში და სსრკ-ში. მისი შრომები ეხება წევის ეფექტურობას, წევის გაანგარიშებას, რკინიგზების გატარების უნარს, მოძრავი შედგენილობისა და ელექტრომომარაგების სისტემათა თეორიას, აგრეთვე ელექტრორკინიგზების იძულებითი რეჟიმების გამოკვლევას ძაბვის საშუალო ვარდნათა ეპიურების მეთოდით ყველა ელემენტის ურთიერთმოქმედებისას, წევის ძრავების სითბურ გაანგარიშებასა და გამოცდას, საკონტაქტო სადენების გახურების თეორიას, გრძელ მატარებელთა წონის ინერციულ გაანგარიშებას და სხვა. დაჯილდოებულია ლენინის ორდენით. იგი არის „ელექტრული ტრანსპოტის“ კათედრის დამაარსებელი საქართველოს პოლიტექნიკურ ინსტიტუტში.

. თსუ-ს კატალოგი

აგლაძე რაფიელ (1911-1989)

p>რაფიელ აგლაძე (1911-1989) - ქიმიკოსი, ელექტროქიმიკოსი, ელექტრომეტალურგი, ტექნიკურ მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი. დაამთავრა საქართველოს ინდუსტრიული ინსტიტუტი 1935 წელს, მოსკოვის დ. მენდელეევის სახელობის ქიმიურ-ტექნოლოგიის ინსტიტუტის ასპიტანტურა 1938 წელს. 1944–1945წწ. იყო საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტის ელექტროქიმიის წარმოებათა ტექნოლოგიის კათედრის გამგე. 1945-1951წწ. საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემიის ლითონისა და სამთო საქმის ინსტიტუტის დაარსების ინიციატორი და მისი პირველი დირექტორი, 1956-1960წწ. გამოყენებითი ქიმიის და ელექტროქიმიის(ამჟამად რ. აგლაძის სახელობის არაორგანული ქიმიის და ელექტროქიმიის) ინსტიტუტის დამაარსებელი და დირექტორი. 1949-1951წწ. საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემიის სამეცნიერო ჟურნალის "მეცნიერება და ტექნიკის" გამოცემის ინიციატორი და პირველი რედაქტორი. აქვს შრომები ელექტროქიმიისა და ელექტრომეტალურგიის დარგში. თსუ-ს კატალოგი

ამირანაშვილი შალვა (1899-1975)

ხელოვნებათმცოდნე, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, სსრკ მეცნიერებათა აკადემიის წევრ-კორესპონდენტი, საქართველოს მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწე და პროფესორი. დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სიბრძნისმეტყველების ფაკულტეტი (თსუ-ის პირველი გამოშვება)1922 წელს. 1923-1925წწ. მუშაობდა მოსკოვსა და ლენინგრადში. საქართველოში დაბრუნების შემდეგ ეწეოდა პედაგოგიურ მოღვაწეობას თსუ-სა და სამხატვრო აკადემიაში. 1925 წლიდან იყო თსუ-ს ხელოვნების ისტორიისა და თეორიის კათედრის გამგე, 1939-1975წწ. საქართველოს ხელოვნების სახელმწიფო მუზეუმის დირექტორი. შ. ამირანაშვილი ქართული ხელოვნების ისტორიის ერთ-ერთი პირველი მკვლევარი იყო საქართველოში. იგი ითვლება აკადემიკოს გიორგი ჩუბინაშვილის ერთ-ერთ უახლოეს მოწაფედ. მისი განმაზოგადებელი ნაშრომები ხელოვნების აქტუალურ საკითხებს ეხება. დიდი ღვაწლი მიუძღვის ქართველი ხალხის მატერიალური კულტურის ძეგლთა დაცვისა და შეგროვების საქმეში. 2001 წელს მისი პირადი ბიბლიოთეკა და ნივთები ხელნაწერთა ეროვნულ ცენტრს გადაეცა

თსუ-ს კატალოგი

ანდრონიკაშვილი ელეფთერ (1910-1989)

ქართველი ფიზიკოსი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი (1955). მისი პირადი არქივი დაცულია ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრის საარქივო ფონდში.

თსუ-ს კატალოგი

ასათიანი ვლადიმერ (1901-1972)

ბიოქიმიკოსი, ბიოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი. 1923 წელს დაამთავრა პერუჯის (იტალია) სამეფო უმაღლესი ექსპერიმენტული აგროქიმიის ინსტიტუტი. 1923-1926 წლებში მუშაობდა პარიზის, სტრასბურგის, შარლოტენბურგის უნივერსიტეტებში. 1926 წლიდან თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სამედიცინო ფაკულტეტის ორგანული და ფიზიოლოგიური ქიმიის კათედრაზეა. 1948 წლიდან თბილისის სამედიცინო ინსტიტუტის ორგანული და სასამართლო ქიმიის კათედრის გამგეა, 1931 - 1933 წლებში ანასეულის ჩაის მეურნეობის სრულიად საკავშირო სასოფლო-სამეურნეო ინსტიტუტის დაარსების ერთ-ერთი ორგანიზატორი და დირექტორის მოადგილე, 1937 - 1939 წლებში ტუბერკულოზის სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტის დირექტორი, 1964 წლიდან საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ფარმაკოქიმიურის ინსტიტუტის დირექტორი. ასათიანის ძირითადი შრომებია (რუსულ ენაზე): "ბიოქიმიური ფოტომეტრია" (1957), "ბიოქიმიური ფოტომეტრიის ახალი მეთოდები" (1965), "ანალიზის ფერმენტული მეთოდები" (1969; პ. მელიქიშვილის სახელობის პრემია, 1971), "ჩვენი ორგანიზმის ქიმია" (1969, საკავშირო პრემია, 1970), "შეცდომები ნივთიერებათა ცვლაში" (1972) და სხვა. იგი არის მთის კლიმატის ბიოქიმიის, ბიოლოგიურად აქტიურ ბუნებრივ ნივთიერებათა ქიმიისა და ბიოქიმიის ფარმაკოლოგიური ფუძემდებელი საქართველოში. ასათიანი იყო საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ბიოქიმიის საზოგადოების ერთ-ერთი დამაარსებელი და თავმჯდომარე, საქართველოს ჯანდაცვის სამინისტროს ფარმაკოლოგიური კომიტეტისა და საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ფერმენტების კომისიის თავმჯდომარე, ქართული საბჭოთა ენციკლოპედიისა და დიდი სამედიცინო ენციკლოპედიის მთავარი სარედაქციო კოლეგიის წევრი. დაჯილდოებულია ლენინის ორდენითა და მედლებით.

თსუ-ს კატალოგი

ბ

ბალაბუევი ანატოლი (1889-1980)

ფიზიკოსი, ფიზიკა-მეთემატიკის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი, საქართველოს მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწე. 1914 წელს დაამთავრა კიევის უნივერსიტეტის ფიზიკა-მათემატიკის ფაკულტეტი. 1915-1916 მუშაობდა თბილისის ქალთა უმაღლეს კურსებზე. 1916-1918 იყო სამხედრო სამსახურში, შემდეგ პედაგოგიურ და სამეცნიერო მოღვაწეობას ეწეოდა თბილისის სხვადასხვა სასწავლებელსა და სამეცნიერო დაწესებულებებში. 1938 წლიდან-იდან მუშაობდა საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის გეოფიზიკის ინსტიტუტში, სადაც ხელმძღვანელობდა გამოკვლევებს ატმოსფერული ფიზიკის დარგში. ბალაბუევის სამეცნიერო შრომები ძირითადად ეხება ატმოსფერული ფიზიკისა და კლიმატოლოგიას. დაამუშავა ამიერკავკასიის ჰავის გენეზისის საკითხები. ამიერკავკასიის სხვადასხვა რეგიონში ჩატარებული აქვს მნიშვნელოვანი გამოკვლევები ცალკეულ მეტეოროლოგიური მოვლენათა შესახებ.

თსუ-ს კატალოგი

ბალავაძე ბენედიქტე (ბენო) (1909-2010)

გეოფიზიკოსი. საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი(1974). ფიზიკა-მატემატიკის მეცნიერებათა დოქტორი (1955), პროფესორი (1956), საქართველოს მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწე (1962). 1931 წელს დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ფიზიკა-მათემატიკის ფაკულტეტი, 1931-1932 მუშაობდა საქართველოს მძიმე მრეწველობის სახალხო კომისარიატში, თბილისის გეოფიზიკის ობსერვატორიაში (მონაწილეობდა სსრკ გენერალურ მაგნიტურ აგეგმვაში). 1933-იდან - საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის გეოფიზიკის ინსტიტუტში. 1951-1953, 1972-1987 იყო ამავე ინსტიტუტის დირექტორი. 1987-იდან ინსტიტუტის დირექციის მრჩეველია. 1968-1976 იყო თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ძიების გეოფიზიკის მეთოდების კათედრის გამგე, 1976-1989 - გეოფიზიკის კათედრის გამგე. ბალავაძის შრომები ეხება დედამიწის ქერქის აგებულებისა და სასარგებლო წიაღისეულის გრავიმეტრიული შესწავლის მეთოდების დამუშავებას, სიმძიმის ძალის პირდაპირი და შებრუნებული ამოცანების ამოხსნას, კავკასიის ტერიტორიისა და მიმდებარე ზღვების აკვატორიების გრავიტაციული ველის გამოკვლევას. ამ რეგიონის დედამიწის ქერქის და ზედა მანტიის აგებულებისა და ფიზიკური თვისებების, დედამიწის ქერქის მიმოქცევითი დეფორმაციებისა და დინამიკის შესწავლას. დაჯილდოებულია წითელი დროშის ორდენით და მედლებით. მიღებული აქვს საქართველოს სახელმწიფო პრემია (1994).

თსუ-ს კატალოგი

ბარამიძე ალექსანდრე (1902-1994)

ქართველი ლიტერატურათმცოდნე. ფილოლოგიის მეცნიერების დოქტორი (1936), პროფესორი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი (1960), მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწე (1966). დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სიბრძნისმეტყველების ფაკულტეტის სიტყვიერების განყოფილება 1925 წელს. 1962-1970წწ. იყო თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ძველი ქართული ლიტერატურის ისტორიის კათედრის გამგე, 1966 წლიდან - საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის შოთა რუსთაველის სახელობის ქართული ლიტერატურის ისტორიის ინსტიტუტის დირექტორი. მეცნიერული მოღვაწეობა დაიწყო 1925 წლიდან. მისი კვლევის ობიექტი იყო უპირატესად XI-XVIII საუკუნეების ქართული საერო მწერლობა. მნიშვნელოვანი გამოკვლევები მიუძღვნა შოთა რუსთაველს, ჩახრუხაძეს, შავთელს, თეიმურაზ I-ს, სულხან-საბა ორბელიანს, დავით გურამიშვილს, ბესიკსა და სხვებს. ერთ-ერთმა პირველმა გაარკვია "ამირანდარეჯანიანის" ორიგინალურობის საკითხი, "რუსუდანიანის" ლიტერატურული წყაროები. იკვლევდა ქართულ-სპარსულ ლიტერატურულ ურთიერთობებს. წვლილი მიუძღვის "ვისრამიანის" ქართული თარგმანისა და "შაშ–ნამეს" ქართული ვერსიების თავისებურებათა გარკვევაში. დაწერილი აქვს ფუნდამენტური ნაშრომი "ქილილა და დამანას" ქართული ვერსიების შესახებ. მონოგრაფიული სისრულით გამოირჩევა მისი ნაშრომი "შოთა რუსთაველი და მისი პოემა" (1966). აკადემიკოს კ. კეკელიძესთან ერთად ავტორია ძველი ქართული მწერლობის ისტორიის სრული კურსისა.

თსუ-ს კატალოგი

ბაქრაძე დიმიტრი (1826-1890)

ისტორიკოსი, არქეოლოგი, ეთნოგრაფი. დიმიტრი ბაქრაძის ინიციატივით დაარსდა კავკასიის არქეოლოგიის მოყვარულთა საზოგადოება (1873), რომლის ბაზაზე მისივე თავმჯდომარეობით შეიქმნა კავკასიის ისტორიის და არქეოლოგიის საზოგადოება (1881-1886). მან აქტიური მონაწილეობა მიიღო ილია ჭავჭავაძესთან ერთად ქართველთა შორის წერა-კითხვის საზოგადოების დაარსებაში. დაამთავრა თბილისის სასულიერო სასწავლებელი, შემდეგ მოსკოვის სასულიერო აკადემია 1950 წელს. 1852-1857წწ. მუშაობდა გორის სამაზრო სკოლაში; ამავე პერიოდში აქვეყნებდა ისტორიულ-ეთნოგრაფიულ წერილებს ქართულ და რუსულ პერიოდულ პრესაში; 1858-1861წწ. მსახურობდა ქუთაისის გუბერნატორის კანცელარიაში; 1861 წლიდან თანამშრომლობდა კავკასიის არქეოგრაფიულ კომისიაში.

1889 წელს მისი ინიციატივით შეიქმნა სიძველეთა თავმოყრისა და დაცვის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი კერა რევოლუციამდელ საქართველოში - თბილისის საეკლესიო მუზეუმი. სამეცნიერო მიზნით იმოგზაურა საქართველოს სამხრეთ-დასავლეთ რაიონებში, მოგზაურობის შედეგი იყო ნაშრომები: "არქეოლოგიური მოგზაურობა გურიასა და აჭარაში" (1878), "შენიშვნა ბათუმის ოლქის შესახებ", "ყარსის ოლქის ისტორიულ-ეთნოგრაფიული ნარკვევი". მისი რედაქტორობით გამოქვეყნდა იოანე ბატონიშვილის "კალმასობა" (ნაწ. 1, 1862), ვახუშტის "საქართველოს ისტორია" (1885), ვახტანგ VI-ის კანონთა კრებულის რუსული თარგმანი(1887). ლექსიკონის სახით შეადგინა "კავკასია ქრისტიანობის უძველეს ძეგლებში"(1875 რუსულ ენაზე). 1889 წელს გამოაქვეყნა ნაშრომი "ისტორია საქართველოსი"(უძველესი დროიდან X საუკუნის დასასრულამდე).

თსუ-ს კატალოგი

ბერიტაშვილი ივანე (1885-1974)

 ფიზიოლოგი, ფიზიოლოგიური ქართული სამეცნიერო სკოლის ფუძემდებელი, საქართველოს და სსრკ მედიცინის მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, საქართველოს მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწე. დაამთავრა პეტერბურგის უნივერსიტეტი 1910 წელს. უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ იგი დატოვეს კათედრაზე და მიავლინეს ქ. ყაზანში სიმიანი გალვანომეტრით ბიოდენების აღრიცხვის მეთოდიკის ასათვისებლად, ხოლო 1914 წელს ქალაქ უტრეხტში (ჰოლანდია) თბილსისხლიან ცხოველებზე მუშაობის მეთოდების შესასწავლად. 1915 წელს გადადის ოდესის უნივერსიტეტში, სადაც პრივატ-დოცენტის წოდებით იწყებს კუნთოვანი და ნერვული სისტემის ფიზიოლოგიის სპეციალური კურსის კითხვას. 1919 წელს მიიწვიეს თბილისის ახლად დაარსებულ უნივერსიტეტში და აირჩიეს პროფესორად ფიზიოლოგიაში. 1960 წლამდე იგი განაგებდა თბილისის უნივერსიტეტის ფიზიოლოგიის კათედრას, მაგრამ სიცოცხლის დასასრულამდე აგრძელებდა მისი კოლექტივის მეცნიერულ ხელმძღვანელობას. 1934-1951წწ. იყო საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ფიზიოლოგიის ინსტიტუტის დირექტორი, მაგრამ ინსტიტუტის სამეცნიერო-კვლევით მუშაობას სიცოცხლის ბოლომდე ხელმძღვანელობდა. ავტორია მრავალი ფუნდამენტური ნაშრომისა: კუნთოვანი და ნერვული სისტემის ფიზიოლოგიის, უმაღლეს ხერხემლიან ცხოველთა ქცევის მექანიზმებისა და მათი სივრცითი ორიენტაციის შესახებ, ხერხემლიან ცხოველთა მეხსიერების მახასიათებლების და წარმოშობის შესახებ. თსუ-ს კატალოგი

ბერიძე ვუკოლ (1883-1963)

ენათმეცნიერი, რუსთველოლოგი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის წევრ-კორესპონდენტი, პროფესორი. დაამთავრა პეტერბურგის აღმოსავლეთმცოდნეობის ფაკულტეტი 1912 წელს. 1922–1932წწ. ამიერკავკასიის კომუნისტურ უნივერსიტეტში კითხულობდა ქართული ენისა და ლიტერატურის კურსს. 1932 წლიდან მოღვაწეობდა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში. მისი უშუალო მონაწილეობით დამუშავდა შემდეგი ტერმინოლოგიური ლექსიკონები: სამშენებლო(1926), ფიზიკისა და ელექტროტექნიკის(1928), ენისა და ლიტერატურის (1928), ნორმალური ანატომიის(1930), ბიბლიოთეკათმცოდნეობის, ბიბლიოგრაფიისა და პოლიგრაფიული საქმის(1932), ტექნიკური(1936), მემცენარეობის(1938), ენტომოლოგიის(1938), საავიაციო(1945), ნიადაგთმცოდნეობის(1950) და სხვ. მას გამოქვეყნებული აქვს მრავალი ნაშრომი რუსთველოლოგიიის, ქართული ენისა და ლიტერატურის სხვადასხვა საკითხებზე. მათგან აღსანიშნავია: "ვეფხისტყაოსნის ხალხურობისათვის", რომელშიც ავტორი იკვლევს რუსთაველის პოემის ეროვნულ ძირებს, მის კავშირს ქართულ ფოლკლორთან, "შოთას პოეტიკისათვის" და "რუსთაველის შაირისათვის", რომელიც ეხება რუსთაველის შეხედულებას პოეზიაზე და მისი ლექსთწყობის თავისებურებებს. თსუ-ს კატალოგი

ბოჭორიშვილი ანგია (1902-1982)

ანგია ბოჭორიშვილი (1902-1982) - ფსიქოლოგი და ფილოსოფოსი, ფილოსიფიური ანთროპოლოგიის ქართული სამეცნიერო სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, პედაგოგიკის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, საქართველოს მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწე. 1925 წელს დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის (თსუ) სიბრძნისმეტყველების ფაკულტეტი. იმავე წლიდან დაიწყო სამეცნიერო და პედაგოგიური მოღვაწეობა დიმიტრი უზნაძის, შალვა ნუცუბიძის, სერგი დანელიას, სოფიო წერეთლის ხელმძღვანელობით. ითვლებოდა ფსიქოლოგიის ქართული სამეცნიერო სკოლის ფუძემდებლის, აკადემიკოს დიმიტრი უზნაძის ერთ-ერთ უახლოეს მოწაფედ. 1933 წელს მიწვეულ იქნა დოცენტად ქუთაისის სახელმწიფო პედაგოგიურ ინსტიტუტში (ამჟამად ქუთაისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი), სადაც 1942-1955 წლებში განაგებდა მისივე თაოსნობით დაარსებულ ფსიქოლოგიის კათედრას. 1955-1957 წლებში ბოჭორიშვილი იყო საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის საზოგადოებრივ მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანი, 1957-1960 წლებში საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ვიცე-პრეზიდენტი, 1960-1968 წლებში საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის საზოგადოებრივ მეცნიერებათა განყოფილების პერიოდული სამეცნიერო ჟურნალის „მოამბე“ (1964 წლიდან საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ჟურნალის „მაცნე“ ფსიქოლოგიის სერია) მთავარი რედაქტორი. 1959 იგი არჩეულ იქნა საქართველოს ფსიქოლოგთა საზოგადოების თავმჯდომარედ და ამ საზოგადოებას განაგებდა 1964 წლამდე. 1960-1962 წლებში იყო საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის დ. უზნაძის სახელობის ფსიქოლოგიის ინსტიტუტის ფსიქოლოგიის ისტორიის განყოფილების, ხოლო 1962-1967 წლებში ფილოსოფიის ინსტიტუტის ბუნებისმეტყველების ფილოსოფიის განყოფილების გამგე. 1967 წლიდან განაგებდა ამავე ინსტიტუტის მის მიერვე დაფუძნებულ ფილოსოფიური ანთროპოლოგიის განყოფილებას. 1973 წლიდან გარდაცვალებამდე იგი იყო საქართველოს ფილოსოფოსთა საზოგადოების თავმჯდომარე. ბოჭორიშვილის კვლევა-ძიების ძირითადი სფეროა ფსიქოლოგიის ფილოსოფიური პრობლემები, ფსიქოლოგიის მეთოდოლოგია, პედაგოგიკის ფსიქოლოგიური საფუძვლები, ფილოსოფიისა და ფსიქოლოგიის ისტორია, ენის ფილოსოფია, ესთეტიკა, ანთროპოლოგია. მან სამეცნიერო მიმოქცევაში შეიტანა ახალი ცნება, — „ფსიქოლოგიზმი ფსიქოლოგიაში“. იგი იყო არაერთი მნიშვნელოვანი საერთაშორისო და ადგილობრივი სამეცნიერო ფორუმის მონაწილე და ორგანიზატორი. არჩეული იყო უცხოეთის რამდენიმე სამეცნიერო საზოგადოების საპატიო წევრად.

თსუ-ს კატალოგი

ბუაჩიძე იოსებ (1908-2006)

გეოლოგი, ჰიდროგეოლოგი, გეოლოგია-მინერალოგიის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის წევრ-კორესპონდენტი, საქართველოს მეცნიერებისა და ტექნიკის დამსახურებული მოღვაწე. დაამთავრა ამიერკავკასიის სამთო-მეტალურგიული ინსტიტუტი (1934). მუშაობდა „აჭარჰესის“ მშენებლობაზე, იყო „თბილჰიდროენერგოპროექტის“ საინჟინრო გეოლოგიური განყოფილების გამგე (1938), საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტის პროფესორი (1951 წლიდან), ჰიდროგეოლოგიური და საინჟინრო გეოლოგიის კათედრის გამგე (1954-1974). საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტის რექტორი (1958-1973). საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ჰიდროგეოლოგიისა და საინჟინრო გეოლოგიური სექტორის დირექტორი. 1973 წელს საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის სისტემაში ჩამოყალიბდა ჰიდროგელოგიისა და საინჟინრო გეოლოგიის სამეცნიერო-კვლევითი სექტორი, შემდეგ ინსტიტუტი, რომლის დირექტორის მოვალეობასაც იოსებ ბუაჩიძე 1990 წლამდე ასრულებდა. იოსებ ბუაჩიძის ავტორობითა და თანაავტორობით გამოიცა საინჟინრო გეოლოგიასა და ჰიდროგეოლოგიაში 7 მონოგრაფია, მათ შორის ერთი – ინგლისურ ენაზე. გამოქვეყნებული აქვს მრავალი მეცნიერული შრომა, ბევრი მათგანი — აშშ-ს, იტალიის, რუსეთის, უკრაინის, იაპონიის, ინგლისის, გერმანიისა და სხვა ქვეყნების პოპულარულ სამეცნიერო ჟურნალებში. იოსებ ბუაჩიძეს შედგენილი აქვს 200-ზე მეტი დიდი პრაქტიკული მნიშვნელობის მქონე საინჟინრო-გეოლოგიური და ჰიდროგეოლოგიური დასკვნა ქვეყნის სხვადასხვა ტიპის ნაგებობათა მშენებლობის, რეკონსტრუქციისა და მდგრადობის უზრუნველყოფის შენარჩუნების მიზნით. შეადგინა საქართველოს ჰიდროგეოლოგიისა და საინჟინრო-გეოლოგიის რუკები და დარაიონების სქემები, გამოჰყო საქართველოს ტერიტორიაზე არტეზიული აუზების გავრცელების არეები. თსუ-ს კატალოგი

ბუხნიკაშვილი ალექსანდრე (1909-1983)

გეოლოგი და გეოფიზიკოსი, გეოლოგია-მინერალოგიის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი. მან დაამთავრა ამიერკავკასიის სამთო-მეტალურგიული ინსტიტუტი 1931 წელს. მუშაობდა ამიერკავკასიის სამთო მეტალურგიის ინსტიტუტში, 1934 წლიდან სსრკ მეცნიერებათა აკადემიის ამიერკავკასიის ფილიალის გეოფიზიკის ინსტიტუტში, 1937 წლამდე ეწეოდა გეოლოგიურ და გეოფიზიკურ კვლევას საქართველოს მუნიციპალიტეტებში. 1937-1953 წწ. მუშაობდა საბჭოთა და პარტიულ სამუშაოზე. 1953-1972 წწ. იყო საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის გეოფიზიკის ინსტიტუტის დირექტორი. ძირითადი მეცნიერული შრომები აქვს დედამიწის ქერქისა და სასარგებლო წიაღისეულის გეოფიზიკური მეთოდებით (ელექტროძიება) კვლევის დარგში. გეოფიზიკის ინსტიტუტში მონაწილეობდა და ხელმძღვანელობდა სეტყვის ღრუბლებზე აქტიური ზემოქმედების მეთოდებისა და ტექნიკური საშუალებების დამუშავება-დანერგვის საქმეს. 1972–1975წწ. იყო ქართული საბჭოთა ენციკლოპედიის მთავარი რედაქტორის მოადგილე.

თსუ-ს კატალოგი

გ

გაბაშვილი ნიკოლოზ (1903-1975).

ინჟინერ-კიბერნეტიკოსი, ტექნიკურ მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის წევრ-კორესპონდენტი, იგი არის საწარმოო პროცესებში ავტომატიზაციის ფუძემდებელი საქართველოში. 1930 წელს დაამთავრა საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტის ელექტროტექნიკის ფაკულტეტი. 1954 წელს მისი ინიციატივით საქართველოს პოლიტექნიკურ ინსტიტუტში შეიქმნა საწარმოო პროცესების ავტომატიზაციის კათედრა; 1956 წლიდან ხელმძღვანელობდა ავტომატიკის, ტელემექანიკისა და გამოთვლითი ტექნიკის კათედრას; 1964 წლიდან კი გამოთვლითი ტექნიკის კათედრას. ნიკოლოზ გაბაშვილის ძირითადი შრომები ეხება საწარმოო პროცესების, მათი აღწერისა და ავტომატიზაციის საკითხებს, ენერგეტიკული სისტემების მუშაობის რეჟიმების ალგორითმიზაციას, არაწრფივი ობიექტების ოპტიმალური მართვის თეორიას, ნავთობისა და აირის ჭაბურღილების ღრმა ბურღვის ძირითადი პროცესების ოპტიმიზაციას და სხვ. იგი მონაწილეობდა ამიერკავკასიის რკინიგზის სურამის უღელტეხილის ელექტროფიკაციის სამუშაოთა ჩატარებაში. დაამუშავა ხრამჰესის, სოხუმჰესის და სხვა ობიექტების კომპლექსური ავტომატიზაციის საკითხები. მეცნიერი ელექტროტექნიკისა და ტექნიკური კიბერნეტიკის დარგში. ტექნიკურ მეცნიერებათა დოქტორი(1948), პროფესორი(1949). მიღებული აქვს სახელმწიფო ჯილდოები. თსუ-ს კატალოგი

გაბუნია ლეონიდე (1920-2001).

პალეონტოლოგი, ბიოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი. დაამთავრა საქართველოს ინდუსტრიული ინსტიტუტის სამთო ფაკულტეტი (1943). 1946-1950 წწ. მუშაობდა საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის გეოლოგიისა და მინერალოგიის ინსტიტუტში. მრავალი გამოკვლევა მიუძღვნა კავკასიის ოლიგოცენურ და შუა მიოცენურ ხერხემლიანებსა და ჰიპარიონულ ფაუნას. გამოქვეყნებული აქვს შრომები პალეონტოლოგიის თეორიულ პრობლემებზე და მეცნიერულ ისტორიის საკითხებზე. ბენარის ოლიგოცენური ხერხემლიანების გამოკვლევისათვის (1964 წ.) მიენიჭა მოსკოვის ბუნებისმეტყველთა საზოგადოების საპატიო დიპლომი და ამავე საზოგადოების ლაურეატობა (1966). 1997 წელს საქართველოში პალეონტოლოგიისა და გეოლოგიის მეცნიერებაში შეტანილი დიდი წვლილისა და ნაყოფიერი პედაგოგიური მოღვაწეობისათვის დაჯილდოვდა ღირსების ორდენით. ხელმძღვანელობდა პალეონტოლოგიურ ექსპედიციებს ყუბანისპირეთსა და აღმოსავლეთ საქართველოში. საფრანგეთის გეოლოგიური საზოგადოების ნამდვილი წევრი (1967), აშშ-ის ხერხემლიანთა პალეონტოლოგიის საზოგადოების წევრი (1972) და სხვა. თსუ-ს კატალოგი

გამყრელიძე პეტრე (1903-1979).

გეოლოგი, გეოლოგია-მინერალოგიის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი. 1930 წელს დაამთავრა საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტი და იქვე დაიწყო მუშაობა გამოყენებითი გეოლოგიის კათედრაზე. 1934 წლიდან დოცენტი, 1937 წლიდან კათედრის გამგე, 1948 წლიდან გეოლოგიურ-მინერალოგიურ მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი.1928 წლიდან მუშაობს საქართველოს გეოლოგიურ აგეგმვაზე. 1933 წლიდან საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის გეოლოგიის ინსტიტუტშია. გამყრელიძის უმნიშვნელოვანესი შრომები ეხება საქართველოსა და ყოფილი სსრკ სამხრეთ რაიონების ალპური ზონის სტრატიგრაფიისა და ტექტონიკის ძირითად პრობლემებს. მას ეკუთვნის საქართველოს გეოტექტონიკური დარაიონების აღიარებული სქემა. 1971 წლიდან საფრანგეთის გეოლოგიური საზოგადოების წევრი. 1973 წელს მიენიჭა საქართველოს სახელმწიფო პრემია. დაჯილდოებულია ლენინის ორდენით, სამი სხვა ორდენითა და მედლებით. თსუ-ს კატალოგი.

გვახარია გიორგი (1907-1978).

გეოლოგი, გეოლოგიურ მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი, დაამთავრა საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტი 1930 წელს. ეწეოდა პედაგოგიურ მოღვაწეობას საქართველოს პოლიტექნიკურ ინსტიტუტსა და თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში. მისი შრომები ძირითადად ეხება რეგიონალური მინერალოგიის საკითხებს. ჩატარებული აქვს სხვადასხვა სასარგებლო წიაღისეულის საბადოთა სამეცნიერო–საწარმოო კვლევები. 1941 წლიდან იყო საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის გეოლოგიის ინსტიტუტის მინერალოგიის განყოფილების გამგე. თსუ-ს კატალოგი

გვერდწითელი ილია (1908-1980).

ქიმიკოსი, ქიმიურ მეცნიერებათა დოქტორი, საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის წევრ–კორესპონდენტი, დაამთავრა საქართველოს სახელმწიფო პედაგოგიური ინსტიტუტი 1934 წელს. მონაწილეობდა მეორე მსოფლიო ომში. 1933 წლიდან მუშაობდა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში; 1953–1956 წწ. იყო პრორექტორი სასწავლო დარგში; 1954 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო ორგანული ქიმიის კათედრის გამგე. 1951 წლიდან ქიმიის მეცნიერებათა დოქტორი; 1968 წლიდან საქართველოს სსრ უმაღლესი და საშუალო სპეციალური განათლების სამინისტროს ქიმიური სწავლების სამეცნიერო-მეთოდური საბჭოს თავმჯდომარე. მისი შრომები ეხება უჯერი-აცეტილენური და დიაცეტილენური ოქსინაწარმების სინტეზისა და კატალიზური გარდაქმნის საკითხებს. თსუ-ს კატალოგი .

გვერდწითელი ირაკლი (1918-1991).

ფიზიკოსი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, პროფესორი, თბილისის სახელმწიფო უნივერისიტეტის დამთავრების შემდეგ მუშაობდა რკინიგზის ტრანსპორტის ინჟინერთა ინსტიტუტში, შემდეგ სოხუმისა დ პოდოლსკის ინსტიტუტების დირექტორად, ასევე სტაბილური იზოტოპების სამეცნიერო-კვლევით ინსტიტუტში. ი. გვერდწითელის ძირითადი შრომები ეხება იზოტოპების განცალკევების, ატომური ენერგიისა და მყარი სხეულების ფიზიკის საკითხებს. მისი გამოკვლევები დაედო საფუძვლად ჩვენს ქვეყანაში სამეცნიერო-კვლევითი ცენტრის ჩამოყალიბებას (სტაბილური იზოტოპების ინსტიტუტი - 1963 წელი). გვერდწითელმა გამოიკვლია არაწონასწორულ მდგომარეობაში მყოფ ნივთიერებებში იზოტოპურად სელექციური ეფექტები და პროცესები. მუშაობდა სითბური ენერგიის პირდაპირ ელექტრულ ენერგიად გარდაქმნის სფეროში, რაც დასრულდა მსოფლიოში პირველი თერმოელექტრული რეაქტორ-გარდამქნელის შექმნით (1964). შეისწავლა მყარ სხეულებში იონური ლეგირების შედეგად მიმდინარე რადიაციული პროცესების ფიზიკური საფუძვლები. თსუ-ს კატალოგი

გედევანიშვილი დიმიტრი (1902-1990)

ქართველი ფიზიოლოგი, დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სამკურნალო ფაკულტეტი 1927 წელს. 1937-1948წწ. იყო თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ფიზიოლოგიის კათედრის პროფესორი და თბილისის სახელმწიფო ფარმაცევტული და სტომატოლოგიური ინსტიტუტების ფიზიოლოგიის კათედრის გამგე; 1948 წლიდან თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო ინსტიტუტის ფიზიოლოგიის კათედრის პროფესორი; 1959-1973წწ. ამავე ინსტიტუტის პრორექტორი სამეცნიერო დარგში. შეისწავლა თავის ტვინის 55 ჰც-იანი ბიოელექტრული რიტმი, ტკივილის ქერქული წარმომადგენლობა, მუკომოტორული რეფლექსები და სხვ. ფიზიოლოგი, ბიოლოგიურ მეცნიერებათა დოქტორი(1939), პროფესორი. თსუ-ს კატალოგი

გოგიჩაიშვილი ფილიპე (1872-1950).

ეკონომისტი, პუბლიცისტი, თბილისის უნივერსიტეტის ერთ-ერთი დამაარსებელი, ეკონომიკურ მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი. დაამთავრა ლაიფციგის უნივერსიტეტის ფილოსოფიის ფაკულტეტის ეკონომიური განყოფილება 1901 წელს. 1892 წლიდან ეწეოდა სამეცნიერო პუბლიცისტურ მოღვაწეობას. 1918 წლიდან თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში კითხულობდა პოლიტეკონომიის, ფინანსების, სტატისტიკისა და ეკონომიური აზრის ისტორიის საუნივერსიტეტო კურსებს. მისი მეცნიერული ნაშრომები ძირითადად საქართველოს და ამიერკავკასიის სოციალურ-ეკონომიკური ცხოვრების საკითხებს ეხება. მისი უშუალო მონაწილეობით თარგმნილ-რედაქტირებულია კ. მარქსის "კაპიტალის" პირველი ტომი(1930); მანვე თარგმნა კ. მარქსის "პოლიტიკური ეკონომიის კრიტიკისათვის"(1932), "ფილოსოფიის სიღატაკე"(1931), "კაპიტალის მე-2 და მე-3 ტომები(1932-34), "კომუნისტური პარტიის მანიფესტი"(1940), დ. რიკარდოს "პოლიტიკური ეკონომიისა და დაბეგვრის საფუძვლები"(1937), ა. სმითის "გამოკვლევა ხალხთა სიმდიდრის ბუნებისა და მიზეზების შესახებ"(ტ. 1, 1938) და სხვ. დიდი წვლილი მიუძღვის ქართულ ფოლკლორისტიკაშიც. 1903-1913წწ. კავკასიის სოფლის მეურნეობის საზოგადოების სტატისტიკის ბიუროს ხელმძღვანელია, 1918-1920წწ. სახელმწიფო კონტროლიორი(მინისტრი) მენშევიკურ მთავრობაში. 1905-1906წწ. რედაქტორობდა გაზეთ "ივერიას", 1945-1950წწ. მუშაობდა საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ეკონომიკის ინსტიტუტში. თსუ-ს კატალოგი

გოკიელი ლევან (1901-1975).

მათემატიკოსი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის წევრ-კორესპონდენტი, ფიზიკა-მათემატიკურ მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი. დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის მათემატიკის ფაკულტეტი 1924 წელს. 1934-1970წწ. მუშაობდა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის მათემატიკის დაფუძნებისა და ისტორიის კათედრის გამგედ; 1935-1948წწ. საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის მათემატიკის ინსტიტუტში; 1948-1953წწ. ამავე აკადემიის ფილოსოფიის ინსტიტუტში; მისი ძირითადი შრომები ეხება მათემატიკის ფილოსოფიურ და ლოგიკურ, მათემატიკის ისტორიის, აგრეთვე ლოგიკისა(დიალექტიკური ლოგიკა) და მისი ფილოსოფიის დაფუძნების საკითხებს; შეიმუშავა ეგრეთ წოდებული "ძირეული დასკვნების" თეორია, რომელიც, მისი აზრით, საფუძვლად უნდა დაედოს ერთიან ლოგიკას; ამ თეორიის საფუძველზე მან ახსნა მათემატიკური და ლოგიკური პარადოქსები. თსუ-ს კატალოგი

გუგუშვილი პაატა (1905-1987).

ეკონომისტი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, საქართველოს მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწე, ეკონომიკის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი. დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სოციალურ-ეკონომიკური ფაკულტეტი ეკონომისტ-ფინანსისტის სპეციალობით 1927 წელს. 1930 წლიდან გარდაცვალებამდე თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში კითხულობდა ლექციებს სახალხო მეურნეობის ისტორიის, პოლიტიკური ეკონომიისა და სოციოლოგიის ლექციათა კურსებს. ავტორია მრავალი ათეული ნაშრომისა, რომლებიც ეძღვნება პოლიტიკური ეკონომიის, საზოგადოებრივი და პოლიტიკური აზრის ისტორიის, სახალხო მეურნეობის განვითარების, დაგეგმვის, სოციოლოგიის, დემოგრაფიის, ბიბლიოლოგიის, ამიერკავკასიისა და საქართველოს სოციალურ-ეკონომიკური განვითარების და სხვა საკითხებს. დიდი წვლილი შეიტანა ახალი ქართული ეკონომიკური ტერმინოლოგიის შემუშავებაში, ეკონომიკური წყაროების მეცნიერულ პუბლიკაციაში. იყო ქართული საბჭოთა ენციკლოპედიის მთავარი სარედაქციო კოლეგიის წევრი და მისი ეკონომიკური სექციის თავჯდომარე, აკადემიკოს ივანე ჯავახიშვილის რჩეული ნაწერების თხზულებათა 12 ტომეულის, აგრეთვე ხუთტომეულის "ხელოსნობისა და შინამრეწველობის ისტორია საქართველოში" სარედაქციო კოლეგიის წევრი, პროფესორ ფილიპე გოგიჩაიშვილის რჩეული ნაწერების ორტომეულის მთავარი რედაქტორი. თსუ-ს კატალოგი

გულისაშვილი ვასილ (1903-1979).

დაამთავრა ლენინგრადის სატყეო-ტექნიკური აკადემიის სატყეო მეურნეობის ფაკულტეტი 1926 წელს; ქიმიური ტექნოლოგიის ფაკულტეტი 1931 წელს. 1927 წლიდან ლენინგრადის სატყეო-ტექნიკური აკადემიის მეტყევეობის კათედრის ტექნიკოსად დაიწყო მუშაობა; 1927-1930წწ. იყო ლენინგრადის სასოფლო-სამეურნეო ინსტიტუტის ასისტენტი, შემდეგ უფროსი მეცნიერ თანამშრომელი; 1931 წლიდან საქართველოში დაბრუნდა და მუშაობა დაიწყო თბილისის სატყეო-ტექნიკურ ინსტიტუტში ზოგადი მეტყევეობის კათედრის გამგედ; 1932-1944წწ. მუშაობდა სხვადასხვა საპასუხისმგებლო თანამდებობაზე; 1945–1979წწ. ხელმძღვანელობდა თბილისის სატყეო ინსტიტუტს; მისი მეცნიერული შრომები ეხება მცენარეთა მერქნიანი ჯიშის ბიოლოგიას, ეკოლოგიასა და ეკოლოგიურ გეოგრაფიას, ბუნების დაცვის საკითხებს; მიღებული აქვს სახელმწიფო ჯილდოები; მეტყევე–ეკოლოგი, სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი(1935), საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი. თსუ-ს კატალოგი

დ

დავითაია თეოფანე (1911-1979).

გეოგრაფი, კლიმატოლოგი და აგრომეტეოროლოგი. სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა დოქტორი (1951), საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი (1960), პროფესორი (1961), საქართველოს მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწე (1966). სანქტ-პეტერბურგისა (1950-1951) და მოსკოვის (1955-1961) უნივერსიტეტების პროფესორი; ვახუშტის სახელობის გეოგრაფიის ინსტიტუტის დირექტორი (1962-1979); საქართველოს გეოგრაფიული საზოგადოების პრეზიდენტი (1970-1979); საერთაშორისო გეოგრაფიული კავშირის ვიცე-პრეზიდენტი (1972-1979). დაამთავრა თბილისის სუბტროპიკული კულტურების სრულიად საკავშირო ინსტიტუტი 1931 წელს. 1939-1941წწ. სასოფლო-სამეურნეო მეცნიერებაში გაიარა დოქტორანტურის სრული კურსი. მეორე მსოფლიო ომის დროს მოქმედ არმიაში გაიწვიეს. ომის შემდეგ აგრძელებს მუშაობას ლენინგრადში. 1940 წელს აირჩიეს სრულიად საკავშირო გეოგრაფიული საზოგადოების სარევიზიო კომისიის თავჯდომარედ. 1951 წელს გადაიყვანეს მოსკოვში სსრკ მინისტრთა საბჭოსთან არსებული ჰიდრომეტეოროლოგიური სამსახურის მთავარი სამმართველოს უფროსის მოადგილის თანამდებობაზე სამეცნიერო ნაწილში. 1964-1965წწ. მუშაობდა კუბის მეცნიერებათა აკადემიაში, სადაც ხელმძღვანელობდა ქვეყნის ბუნებრივ რესურსთა შემსწავლელ საბჭოთა მეცნიერ-კონსულტანტების ჯგუფს. 1967-1968წწ. აშშ-ის უისკონსინის უნივერსიტეტის მიწვევით კითხულობდა ლექციების კურსს კლიმატოლოგიისა და აგრომეტეოროლოგიის თანამედროვე პრობლემებზე, ამერიკის სამეცნიერო ჟურნალებში აქვეყნებდა შრომებს, არჩეული იყო უცხოეთის მრავალი ქვეყნის სამეცნიერო საზოგადოების წევრად. კითხულობდა ლექციებს მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყანაში. დიდი წვლილი მიუძღვის კლიმატისა და ამინდის არახელსაყრელ პირობებთან ბრძოლის მეთოდების თეორიულ დასაბუთებაში, დაამუშავა აგროკლიმატური დარაიონებისა და კლიმატის სასოფლო სამეურნეო შეფასების მეთოდები, შექმნა კლიმატის საწარმოო შეფასების ახალი მეცნიერული მიმართულება, დაადგინა თანამედროვე ცივილიზაციის ზეგავლენით ბუნებაში თავისუფალი ჟანგბადის სისტემური კლების აქამდე უცნობი მოვლენა. მას ასევე დიდი წვლილი მიუძღვის "საქართველოს ატლასის" შექმნაში. მისი მონაწილეობით და რედაქტორობით შეიქმნა "კუბის ეროვნული ატლასი". დიდი წვლილი მიუძღვის კუბის მეცნიერებათა აკადემიის გეოგრაფიის ინსტიტუტის დაარსებაში. თსუ-ს კატალოგი

დავითაშვილი ლეო (1895-1977).

გეოლოგი,პალეონთოლოგი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, დაამთავრა მოსკოვის უნივერსიტეტის გეოლოგია-გეოგრაფიის ფაკულტეტი 1925 წელს. მუშაობა დაიწყო მოსკოვის ნავთობის სახელმწიფო კვლევით ინსტიტუტში. ამავე დროს ეწეოდა პედაგოგიურ მოღვაწეობას მოსკოვის ნავთობის ინსტიტუტში, სადაც 1930-1948წწ-ში პალეონთოლოგიის კათედრას ხელმძღვანელობდა. 1941 წელს იგი თბილისში გადმოსახლდა. აქ ის მუშაობდა საქართველოს ინდუსტრიული ინსტიტუტის გეოლოგიისა და პალეონთოლოგიის კათდრის გამგედ და საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის გეოლოგიისა და მინერალოგიის ინსტიტუტის განყოფილების ხელმძღვანელად. 1950 წელს სათავეში ჩუდგა საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდიუმთან მის მიერვე შექმნილ პალეო-ბიოლოგიის სექტორს, რომელიც 1958 წელს პალეოგიოლოგიის ინსტიტუტად გადაკეთდა. ამ ინსტიტუტს, რომელიც ამჟამად მის სახელს ატარებს, იგი სიცოცხლის ბოლომდე ხელმძღვანელობდა. თსუ-ს კატალოგი

დანელია სერგი (1888-1963).

ფილოსოფოსი, ლიტერატურათმცოდნე, ფილოსოფიის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი. დაამთავრა მოსკოვის უნივერსიტეტის ისტორია–ფილოლოგიის ფაკულტეტის ფილოსოფიური განყიფილება 1911 წელს. 1911–1912წწ. პედაგოგიურ მოღვაწეობას ეწეოდა ხერსონის, 1912-1914წწ. ფოთის, 1914-1915წწ. მიხაილოვის(ახლანდ. ხაშური), 1915-1917წწ. ახალციხის გიმნაზიებში; ასწავლიდა რუსულ ენასა და ლიტერატურას, ლათინურსა და ისტორიას; 1927 წელს თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში შემოიღეს რუსული ლიტერატურის ისტორიის კურსი, რომლის წაკითხვაც მას დაევალა; 1922 წელს თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ფილოსოფიის ისტორიის კათედრაზე მიიწვიეს ფილოსოფიის დისციპლინათა მასწავლებლად; 1933-1947წწ. ხელმღვანელობდა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რუსული ლიტერატურის ისტორიის კათედრას; 1949 წელს ბრალად დასდეს კოსმოპოლიტობა და უნივერსიტეტიდან დაითხოვეს; 1954 წელს მუშაობა დაიწყო ფილოსოფიის ინსტიტუტში მეცნიერ თანამშრომლად, შემდეგ უნივერსიტეტში რუსული ენის მასწავლებლად; ფილოსოფიური კვლევის ძირითადი სფერო იყო ანტიკური ფილოსოფიის წინასოკრატული ხანა; მისი ნაშრომი "ნარკვევები XIX საუკუნის რუსული ლიტერატურის ისტორიიდან"(1936) გასული საუკუნის რუსული ლიტერატურის ისტორიის პირველი სისტემური კურსია ქართულ ენაზე(4 გამოცემა); ცალკეული გამოკვლევები მიუძღვნა ა. პუშკინის, ა. გრიბოედოვის, მ. ლერმონტოვის, ნ. გოგოლის, ი. ტურგენევის, ლ. ტოლსტოისა და სხვა რუსი მწერლების შემოქმედებას; მის შრომებში მოცემულია რუსული ლიტერატურის ზოგიერთი თვალსაჩინო ძეგლის ორიგინალური ფილოსოფიურ–სოციოლოგიური ინტერპრეტაცია; თარგმნა გ. ლაიბცინის "მონადოლოგია"(1940), არისტოტელეს "პოეტიკა"(1944), დეკარტის "მეტაფიზიკური განაზრებანი"(1955). თსუ-ს კატალოგი.

დარასელია მიხეილ (1902 -1997).

აგრონომ-ნიადაგთმცოდნე. სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა დოქტორი (1946), პროფესორი (1947). საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის წევრ-კორესპონდენტი (1955), საქართველოს მეცნიერებათა დამსახურებული მოღვაწე (1961). 1928 წელს დაამთავრა თბილისის პოლიტექნიკური ინსტიტუტის სასოფლო-სამეურნეო ფაკულტეტი. 1928-1929 წლებში მუშაობდა ოზურგეთის საცდელ სადგურში ნაკვეთების გეოგრაფიული ქსლის გამგედ. 1930 წლიდან ჩაის მეურნეობის საკავშირო ინსტიტუტის ნიადაგთმცოდნეობის განყოფილების გამგეა. 1974 წლიდან საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა პრობლემების განყოფილების აკადემიკოს-მდივანია. დამუშავებული აქვს ნიადაგების ეროზიის საწინააღმდეგო ღონისძიებები და ჩამორეცხილი ნიადაგების ნაყოფიერების აღდგენის საკითხები; შეისწავლა საქართველოს ეწერი და წითელმიწა ნიადაგები და მათი გამოყენება სუბტროპიკული კულტურებისათვის. დარასელია ნიადაგთმცოდნეთა საკავშირო საზოგადოების წევრი იყო. სსრკ სახელმწიფო პრემიის ლაურეატი (1951). თსუ-ს კატალოგი

დვალი რაფიელ (1909-1985).

ინჟინერი, ტექნიკურ მეცნიერებათა პოქტორი, პროფესორი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, დაამთავრა ამიერკავკასიის ენერგეტიკის ინსტიტუტის მექანიკის ფაკულტეტი 1931 წელს. ინსტიტუტის დამთავრების შემდეგ იგი მუშაობდა ინჟინერ-კონსტრუქტორად, ხოლო 1932 წლიდან - კონსტრუქტორ-მკვლევრად ამიერკავკასიის სოფლის მეურნეობის მექანიზაციისა და ელექტროფიკაციის ინსტიტუტში. 1943-1946წწ. იგი საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტის დოცენტია, ასევე, სოფლის მეურნეობის მექანიზაციის საცდელი სადგურის დირექტორი. 1946 წელს საქართველოს პოლიტექნიკურ ინსტიტუტში აყალიბებს ავტომობილების, ტრანსპორტის და ავტო-სატრაქტორო ძრავების კათედრას და უდგება მას სათავეში. 1948-1963წწ. რ. დვალი საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის ავტომობილების, ტრაქტორებისა და ავტო-სატრანსპორტო ძრავების კათედრას განაგებდა. 1956 წელს საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტის დირექტორად (რექტორად) დაინიშნა. 1972 წლიდან სიცოცხლის ბოლომდე ხელმძღვანელობდა საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის მანქანათა მექანიკის ინსტიტუტს. ინსტიტუტი დღეს მის სახელს ატარებს. რ. დვალის მეცნიერულ შრომების დიდი ნაწილი მიძღვნილია მობილური მანქანების თეორიის საკითხისადმი, მან პირველმა ჩაატარა ფერდობზე ტრაქტორის მუშაობის თეორიული გამოკვლევა, დაადგინა მთის ტრაქტორის ძირითადი პარამეტრების განსაზღვრის მეთოდი, რითაც მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა ტრაქტორის თეორიის განვითარებაში. თსუ-ს კატალოგი

დეკაპრელევიჩი ლეონარდ (1886-1981).

გენეტიკოს-სელექციონერი, ბოტანიკოსი,სოფლის მეურნეობის მეცნიერების დოქტორი, პროფესორი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის წევრ-კორესპონდენტი. დაამთავრა მოსკოვის უნივერსიტეტის ფიზიკა-მათემატიკის ფაკულტეტის საბუნებისმეტყველო-ისტორიული განყოფილება 1912 წელს. 1914 წლიდან თბილისის ბოტანიკური ბაღის სელექციის განყოფილების უმცროსი სპეციალისტი; 1916 წლიდან გამგე; 1929 წლიდან საქართველოს სასოფლო-სამეურნეო ინსტიტუტის ლექტორი; 1937-1973წწ. ამავე ინსტიტუტის გენეტიკა-სელექციის კათედრის გამგე, შემდეგ მისი საპატიო გამგე და კონსულტანტი. 1943 წლიდან სოფლის-მეურნეობის მეცნიერებათა დოქტორი; 1930 წლიდან პროფესორი; დეკაპრელევიჩის სამეცნიერო-კვლევითი მუშაობა უმთავრესად შეეხება ამიერკავკასიის, კერძოდ, საქართველოს კულტურული ფლორის შესწავლას. მან სხვა მეცნიერებთან ერთად დაადგინა, რომ მსოფლიოში საქართველო ხორბლის წარმოშობის ერთ-ერთი მთავარი კერაა, განსაზღვრა ხალხური სელექციის როლი ამ მცენარის გაუმჯობესებაში. გამოიყვანა ხორბლის, სიმინდის, ქერისა და ლობიოს ახალი ჯიშები. მიღებული აქვს 8 საავტორო მოწმობა. თსუ-ს კატალოგი

დოლიძე ისიდორე (1915-1982).

იურისტი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 1938 წელს. 1947-1948წწ. მუშაობდა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის იურიდიული ფაკულტეტის დეკანად. 1949 წელს დაინიშნა საქ. სსრ მინისტრთა საბჭოსთან არსებული ხელოვნების საქმეთა სამმართველოს უფროსად. უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარე 1954-1957 წლებში. შეთავსებით ეწეოდა პედაგოგიურ მუშაობას სახელმწიფო უნივერსიტეტის იურიდიულ ფაკულტეტზე. გამოქვეყნებული აქვს რამდენიმე მეცნიერულ-პუპულარული ხასიათის შრომა და სტატია. თსუ-ს კატალოგი.

დურმიშიძე სერგი (1910-1989).

ბიოქიმიკოსი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, მცენარეთა ბიოქიმიისა და ტექნიკური ბიოქიმიის ერთ-ერთი ფუძემდებელი საქართველოში, ბიოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი. დაამთავრა საქართველოს სასოფლო-სამეურნეო ინსტიტუტი მებაღეობა-მევენახეობის ფაკულტეტი 1931 წელს. 1935-1960 წწ. მუშაობდა ამავე ინსტიტუტის ბიოორგანული ქიმიის კათედრაზე. 1943-1954 წწ. იყო საქართველოს სოციალისტური რესპუბლიკის მეცნიერებათა აკადემიის მევენახეობისა და მეღვინეობის სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტის დირექტორი, 1954-1955 წწ. - საქართველოს სოფლის მეურნეობის მინისტრი. 1971 წლიდან თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის პროფესორია და ამავე წლიდან იყო საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ბიოქიმიის ინსტიტუტის დირექტორი. მუშაობდა მეორეულ და უცხო ნაერთთა ბიოქიმიის დარგში. თსუ-ს კატალოგი

ე

არჩილ ელიაშვილი (1904-1971).

დაამთავრა გრენობლის(საფრანგეთი) პოლიტექნიკური ინსტიტუტი 1927 წელს. 1956 წელს მისი ინიციატივით დაარსდა საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ელექტრონიკის, ავტომატიკისა და ტელემექანიკის ინსტიტუტი(შემდგომში ა. ელიაშვილის სახელობის მართვის სისტემების ინსტიტუტი), რომელსაც ხელმძღვანელობდა გარდაცვალებამდე; მისი ხელმძღვანელობით ჩატარდა ფოთისა და მისი მიდამოების ელექტრიფიკაცია; ა. ელიაშვილს დიდი წვლილი მიუძღვის თბილისის ელექტრომომარაგების საკითხის გადაჭრაში. მან საფუძველი ჩაუყარა საქართველოში ავტომატური მართვის განვითარების საქმეს. მონაწილეობდა საქართველოს ენერგოსისტემის პირველი კვანძებისა და უბნების დაპროექტებაში; მისი თაოსნობით დაიწყო და გაიშალა საქართველოში პირველი სამუშაოები მათემატიკური ლინგვისტიკისა და ავტომატური თარგმნის დარგში; მონაწილეობდა "ტექნიკური ტერმინოლოგიის" შედგენაში; მეცნიერი ელექტროტექნიკის დარგში, საქართველოში ავტომატიკის მეცნიერების ერთ-ერთი ფუძემდებელი. თსუ-ს კატალოგი

ერისთავი დიმიტრი (1903-1971).

ქიმიკოსი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის წევრ-კორესპოდენტი, პროფესორი, საქართველოს მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწე. დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერიტეტის ფიზიკა-მათემატიკის ფაკულტეტის საბუნებისმეტყველო ფაკულტეტი ქიმიკოსის კვალიფიკაციით 1928 წელს. 1930-1950წწ. საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ქიმიის ინსტიტუტის განყოფილების გამგე; 1944-1971წწ. საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტის ანალიზური ქიმიის კათედრის გამგე; 1958-1971წწ. ამავე ინსტიტუტის პრორექტორი სამეცნიერო დარგში. 120-ზე მეტი სამეცნიერო ნაშრომის ავტორი ანალიზურ ქიმიაში, მათ შორის 9 მონოგრაფიაა და 4 სახელმძღვანელო. დიდი დამსახურება მიუძღვის საქართველოში ანალიზური ქიმიის განვითარების საქმეში. მან შექმნა იშვიათი და გაბნეული ელემენტების განსაზღვრის მთელი რიგი ახალი მეთოდები; დაამუშავა იშვიათ და გარდამავალ ელემენტთა დაყოფის ქრომატოგრაფიული საკითხები; გამოიკვლია ჩვენი მინერალური წყლების ქიმიური შემადგენლობა. თსუ-ს კატალოგი

ერისთავი კონსტანტინე (1889-1975).

ქირურგი, პროფესორი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი. დაამთავრა იურიევის (ახლანდელი ტარტუ) უნივერსიტეტის სამედიცინო ფაკულტეტი 1914 წელს. პირველი მსოფლიო ომის დროს ის იბრძოდა მოქმედ არმიაში. 1918 წელს დაბრუნდა საქართველოში. 1941 წლამდე ის ჯერ თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში, შემდეგ კი სამედიცინო ინსტიტუტში განაგებდა ზოგადი ქირურგიის, 1941–1950წწ. საფაკულტეტო ქირურგიის, ხოლო 1949–1960წწ. ჰოსპიტალური ქირურგიის კათედრებს. სხვადასხვა დროს იყო თბილისის რკინიგზის საავადმყოფოს უფროსი, თბილისის სამედიცინო ინსტიტუტის დირექტორი, საქართველოს ჯანდაცვის სამინისტროს სისხლის გადასხმის ინსტიტუტის დირექტორი, ექსპერიმენტული და კლინიკური ქირურგიის ინსტიტუტის დირექტორი. ხელმძღვანელობდა საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ბიოლოგიისა და მედიცინის განყოფილებას. კ. ერისთავმა დანერგა საქართველოში გულის, სისხლძარღვების, ფილტვების, საყლაპავი მილის, თავის ტვინისა და სხვა ოპერაციები. დიდი წვლილი მიუძღვის ტრავმატოლოგიისა და ონკოლოგიის განვითარების საქმეში. თსუ-ს კატალოგი

ვ

ვეკუა ილია (1907-1977).

სსრკ მეცნიერებათა აკადემიისა და საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, ფიზიკა - მათემატიკის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი. დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ფიზიკა-მათემატიკის ფაკულტეტი 1930 წელს. 1933 წელს მუშაობა დაიწყო უნივერსიტეტში ფიზიკა-მათემატიკის ფაკულტეტზე. 1940-1944წწ. იყო უნივერსიტეტის ფიზიკა-მათემატიკის ფაკულტეტის დეკანი. 1944-1947 წლებში ი. ვეკუა იყო თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის პრორექტორი სამეცნიერო ნაწილში, 1947-1951წწ. თსუ-ს უმაღლესი მათემატიკის კათედრის გამგე. 1951 წელს იგი მოსკოვში გადავიდა და იქ განაგრძო მეცნიერული მოღვაწეობა. 1952 წელს იგი ლომონოსოვის სახელობის მოსკოვის უნივერსიტეტის დიფერენციალური განტოლებების კათედრის პროფესორად აირჩიეს, სადაც 1959 წლამდე იმუშავა. 1959 წელს დაინიშნა ახალად დაარსებული ნოვოსიბირსკის უნივერსიტეტის პირველ რექტორად. 1964 ილია ვეკუა თბილისში დაბრუნდა. იგი ორჯერ იყო(1953; 1966-1972) უნივერსიტეტის რექტორი. სათავეში ჩაუდგა გამოყენებითი მათემატიკის ინსტიტუტს. მისი ძირითადი მეცნიერული შრომები ეხება მათემატიკისა და ფიზიკის აქტუალურ საკითხებს. მან კერძო წარმოებულებიანი ელიფსური განტოლებებისათვის დაამუშავა ამოხსნათა ზოგადი წარმოდგენების თეორია და შესაძლებელი გახადა მისი გამოყენება სასაზღვრო ამოცანების შესასწავლად. მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა ერთგანზომილებიან სინგულარულ ინტეგრალურ განტოლებათა თეორიაში. ი. ვეკუას ეკუთვნის დრეკად გარსთა მათემატიკური თეორიის ახლებური ვარიანტი, რომელიც გამოირჩევა მექანიკური სურათისადმი ზუსტი შესაბამისობით თსუ-ს კატალოგი

ვეკუა ნიკოლოზ (1913-1993).

მათემატიკოსი, პროფესორი. 1937 წელს დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ფიზიკა-მათემატიკის ფაკულტეტი. უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ დაინიშნა ახუთის საშუალო სკოლის დირექტორად. 1941 წლიდან იგი მუშაობას იწყებს სსრკ მეცნიერებათა აკადემიის მათემატიკის ინსტიტუტში. 1948-1951 წლებში თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის მექანიკა-მათემატიკის ფაკულტეტის პირველი დეკანია. 1963 წლიდან ნიკოლოზ ვეკუა თსუ-ის თეორიული მექანიკის კათედრის გამგეა. 1977 წელს იგი საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის თბილისის მათემატიკის ინსტიტუტის დირექტორად დაინიშნა. ნიკოლოზ ვეკუას სამეცნიერო ნაშრომები ეძღვნება ანალიზურ ფუნქციათა თეორიის სასაზღვრო ამოცანებს, სინგულარულ ინტეგრალურ განტოლებებს, მცირეპარამეტრიან დიფერენციალურ და ინტეგრო-დიფერენციალურ განტოლებებს და მათ გამოყენებებს პოტენციალთა თეორიასა და მათემატიკურ ფიზიკაში. 1960 წლიდან იყო საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი. თსუ-ს კატალოგი

თ

თავაძე ფერდინანდ (1912-1989).

ინჟინერ-მეტალურგი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, პროფესორი, დაამთავრა ლენინგრადის პოლიტექნიკური ინსტიტუტი ინჟინერ-მეტალურგის კვალიფიკაციით 1936 წელს. ინსტიტუტის დამთავრების შემდეგ მუშაობდა ს. კიროვის სახელობის ქარხანაში ინჟინერ-მკვლევარის თანამდებობაზე. 1937 წლიდან გადმოდის თბილისში და მუშაობას იწყებს საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ქიმიის ინსტიტუტის მეტალურგიულ ლაბორატორიაში. 1951 წლიდან ხელმძღვანელობდა საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის მეტალურგიის ინსტიტუტს. ეწეოდა პედაგოგიურ მოღვაწეობას. ფ. თავაძის სამეცნიერო მოღვაწეობა ძირითადად შემდეგი მიმართულებებით ვითარდებოდა: შენადნობის თეორია, ფოლადები და შენადნობები, სამსხმელო წარმოება, მეტალურგიის ისტორია თსუ-ს კატალოგი

თავხელიძე ალბერტ (1930-2010).

ფიზიკოსი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდენტი 1986-2005 წლებში. დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 1953 წელს. 1956-1970 წწ. მუშაობდა ბირთვულ გამოკვლევათა გაერთიანებული ინსტიტუტის განყოფილების გამგედ, თეორიული ფიზიკის ლაბორატორიის დირექტორის მოადგილედ და სხვა. 1963-1970 წწ. პარალელურად მუშაობდა ქალაქ სერპუხოვში (მოსკოვის ოლქი) მაღალი ენერგიების ფიზიკის ინსტიტუტში სექტორის ხელმძღვანელად. 1970 წლიდან სსრკ მეცნიერებათა აკადემიის ბირთვულ გამოკვლევათა ინსტიტუტის დირექტორი და მოსკოვის სახელმწიფო უნივერსიტეტის პროფესორი იყო, ასევე, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის მაღალი ენერგიების ბირთვული ფიზიკის პრობლემური ლაბორატორიის მეცნიერ-კონსულტანტი. მისი შრომები ეხება ველის კვანტური თეორიისა და ელემენტარული ნაწილაკების ფიზიკის ძირითად საკითხებს. ა. ლოგუნოვთან ერთად ველის კვანტურ თეორიაში შემოიტანა და დაამკვიდრა კვაზიპოტენციალის მეთოდი. თსუ-ს კატალოგი

თაყაიშვილი ექვთიმე (1863-1953).

ისტორიკოსი, არქეოლოგი და საზოგადო მოღვაწე, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ერთ-ერთი დამფუძნებელი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, პროფეროსი. 1883 წელს დაამთავრა ქუთაისის კლასიკური გიმნაზია, ხოლო 1887 წელს პეტერბურგის უნივერსიტეტის ისტორია-ფილოლოგიის ფაკულტეტი ბერძნულ-ლათინურ ენათა განხრით. 1887-1894 წლებში ექვთიმე თაყაიშვილი ასწავლიდა თბილისის ქართულ სათავადაზნაურო სკოლასა და კლასიკურ გიმნაზიაში (ბერძნულ-ლათინურ ენებს, ისტორიას და გეოგრაფიას). 1894-1904 წლებში იგი განაგებდა თბილისის ქართულ სათავადაზნაურო გიმნაზიას. პეტერბურგიდან სამშობლოში დაბრუნებისთანავე ექვთიმე თაყაიშვილი შეუდგა აქტიურ სამეცნიერო-კვლევით მოღვაწეობას. დააფუძნა ორი სამეცნიერო სერია "ძველი საქართველო" და "საქართველოს სიძველენი". თავად იყო ამ სერიების ტომების შემდგენელი. იგი გახლდათ უნივერსიტეტის ერთ-ერთი პირველი პროფესორი. 1918 წლის 21 მაისს თბილისის უნივერსიტეტის საბჭომ ექვთიმე თაყაიშვილს მიანიჭა დოქტორის სამეცნიერო ხარისხი. იგი სამ სალექციო კურსს უძღვებოდა. ერთი პირველკურსელთათვის იყო და მოიცავდა საქართველოს სიძველეთმცოდნეობის შესავალს. ამასთან ერთად მეცნიერი კითხულობდა ეპიგრაფიკას და საქართველოს საეკლესიო ისტორიას. უდიდესი მნიშვნელობა ენიჭება ექვთიმე თაყაიშვილის მიერ აღმოჩენილ "ვეფხისტყაოსნის" ძველ ხელნაწერებს. მან თავი მოუყარა 17 ხელნაწერს, რომელთა შორის ზოგი მეტად საყურადღებო იყო როგორც ვარიანტებით, ისე მხატვრობით; საერთოდ კი 24 ხელნაწერის შესახებ მოკრიბა ცნობები. მისი დამსახურებაა "ხელმწიფის კარის გარიგების" ხელნაწერის აღმოჩენა, რომელიც უცვლელად გამოსცა 1920 წელს. სამგზის იმოგზაურა საქართველოს სამხრეთ ნაწილში (თურქეთის საქართველოში), გამოიკვლია და აღწერა ქართული ისტორიული ძეგლები. ამ არქეოლოგიური ექსპედიციების შედეგების მნიშვნელოვანი ნაწილი გამოცემულ იქნა პარიზში, 1930-იანი წლების მეორე ნახევარში. ბოლშევიკური რუსეთის წითელი არმიის მიერ საქართველოს ოკუპაციისა და მისი ფაქტობრივი ანექსიის შემდეგ 1921 წლის 11 მარტს ექვთიმე თაყაიშვილმა საქართველოს პირველი რესპუბლიკის ხელისუფლების სხვა წარმომადგენლებთან ერთად დატოვა საქართველო. იგი თითქმის მეოთხედი საუკუნის მანძილზე ცხოვრობდა და მოღვაწეობდა საფრანგეთში, მეურვეობდა რა საქართველოს ეროვნულ განძს, რომლის ოფიციალურ პატრონად მენშევიკური მთავრობა ითვლებოდა. ექვთიმე თაყაიშვილი ერთხანს პარიზში ცხოვრობდა, შემდეგ კი გადავიდა ლევილის მამულში. ამავე დროს, იგი განაგრძობდა ნაყოფიერ სამეცნიერო-კვლევით მოღვაწეობას. იგი გახლდათ სამეცნიერო პერიოდული გამოცემის "გეორგიკა" (ლონდონი) სარედაქციო საბჭოს წევრი. 1945 წლის 11 აპრილს ექვთიმე თაყაიშვილი თბილისში დაბრუნდა. 1945 წლის 10 მაისს არჩეულ იქნა თბილისის უნივერსიტეტის პროფესორად. 1946 წელს ექვთიმე თაყაიშვილი საჯაროდ წარდგა თბილისის უნივერსიტეტის პროფესორ-მასწავლებელთა წინაშე მოხსენებით "ევროპაში ნახული ქართული ძეგლები და იქვე შეკრებილი ცნობები ქართული ძეგლების შესახებ". მეტად მნიშვნელოვანია მის მიერ 1949 წელს გამოცემული სუმბატ დავითის ძის ქრონიკა ტაო-კლარჯეთის ბაგრატიონთა შესახებ. 2002 წლის 17 ოქტომბერს საქართველოს მართლმადიდებელმა სამოციქულო ეკლესიამ იგი წმინდანად შერაცხა. თსუ-ს კატალოგი

თოფურია ვარლამ (1901-1966).

ენათმეცნიერი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, ფილოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი. დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სიბრძნისმეტყველების ფაკულტეტი საენათმეცნიერო განხრით 1922 წელს. 1923 წლიდან დაიწყო მეცნიერული და პედაგოგიური მუშაობა. კითხულობდა ლექციებს თბილისის პედაგოგიურ ინსტიტუტში და სახელმწიფო უნივერსიტეტში. 1933-1938წწ. განაგებდა ქუთაისის სახელმწიფო პედაგოგიური ინსტიტუტის ქართული ენის კათედრას, 1935-1936წწ. თბილისის სამასწავლებლო ინსტიტუტის დირექტორის მოადგილე და ქართული ენის კათედრის გამგეა, ხოლო 1950-1952წწ. გორის სახელმწიფო პედაგოგიური ინსტიტუტის ქართული ენის კათედრას ხელმძღვანელობდა. 1933-1936წწ. იყო შოთა რუსთაველის სახელობის ენის, ლიტერატურისა და ხელოვნების ინსტიტუტის თანამშრომელი, 1936-1941წწ. ხელმძღვანელობდა სსრ კავშირის მეცნიერებათა აკადემიის საქართველოს ფილიალის ენის, ისტორიისა და მატერიალური კულტურის ინსტიტუტის ლექსიკოლოგიის განყოფილებას, ხოლო 1941-1943წწ. იყო ინსტიტუტის დირექტორის მოადგილე. 1943-1949წწ. სათავეში ედგა საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემიის ენის ინსტიტუტს, ხოლო 1941-1960წწ. ამავე ინსტიტუტის ქართველურ ენათა განყოფილებას. 1945 წლიდან სიცოცხლის უკანასკნელ დღემდე ხელმძღვანელობდა ახალი ქართული ენის კათედრას თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში. აქტიურ მონაწილეობას იღებდა ქართული სალიტერატურო ენის ნორმების დამდგენი რესპუბლიკური კომისიის მუშაობაში და მეცნიერული ტერმინოლოგიის შექმნაში. დიდ ყურადღებას უთმობდა ქართული ენის მორფოლოგიის, დიალექტოლოგიის საკითხებს. 150-ზე მეტი შრომის ავტორია. დიდი ღვაწლი მიუძღვის "ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონის" და "ქართული ენის ორთოგრაფიული ლექსიკონის" შექმნაში. თსუ-ს კატალოგი

კ

კალანდაძე ლეონიდე (1898-1968).

ენათმეცნიერი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, ფილოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი. დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სიბრძნისმეტყველების ფაკულტეტი საენათმეცნიერო განხრით 1922 წელს. 1923 წლიდან დაიწყო მეცნიერული და პედაგოგიური მუშაობა. კითხულობდა ლექციებს თბილისის პედაგოგიურ ინსტიტუტში და სახელმწიფო უნივერსიტეტში. 1933-1938წწ. განაგებდა ქუთაისის სახელმწიფო პედაგოგიური ინსტიტუტის ქართული ენის კათედრას, 1935-1936წწ. თბილისის სამასწავლებლო ინსტიტუტის დირექტორის მოადგილე და ქართული ენის კათედრის გამგეა, ხოლო 1950-1952წწ. გორის სახელმწიფო პედაგოგიური ინსტიტუტის ქართული ენის კათედრას ხელმძღვანელობდა. 1933-1936წწ. იყო შოთა რუსთაველის სახელობის ენის, ლიტერატურისა და ხელოვნების ინსტიტუტის თანამშრომელი, 1936-1941წწ. ხელმძღვანელობდა სსრ კავშირის მეცნიერებათა აკადემიის საქართველოს ფილიალის ენის, ისტორიისა და მატერიალური კულტურის ინსტიტუტის ლექსიკოლოგიის განყოფილებას, ხოლო 1941-1943წწ. იყო ინსტიტუტის დირექტორის მოადგილე. 1943-1949წწ. სათავეში ედგა საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემიის ენის ინსტიტუტს, ხოლო 1941-1960წწ. ამავე ინსტიტუტის ქართველურ ენათა განყოფილებას. 1945 წლიდან სიცოცხლის უკანასკნელ დღემდე ხელმძღვანელობდა ახალი ქართული ენის კათედრას თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში. აქტიურ მონაწილეობას იღებდა ქართული სალიტერატურო ენის ნორმების დამდგენი რესპუბლიკური კომისიის მუშაობაში და მეცნიერული ტერმინოლოგიის შექმნაში. დიდ ყურადღებას უთმობდა ქართული ენის მორფოლოგიის, დიალექტოლოგიის საკითხებს. 150-ზე მეტი შრომის ავტორია. დიდი ღვაწლი მიუძღვის "ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონის" და "ქართული ენის ორთოგრაფიული ლექსიკონის" შექმნაში. თსუ-ს კატალოგი

კაჭარავა ივანე (1894-1977).

გეოლოგი, გეოლოგია-მინერალოგიის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის საბუნებისმეტყველო ფაკულტეტი 1924 წელს. 1925 წლიდან მუშაობდა საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ალექსანდრე ჯანელიძის სახელობის გეოლოგიის ინსტიტუტში. 1969 წლიდან ხელმძღვანელობდა ამავე ინსტიტუტის პალეოგენური ნალექების პალეონტოლოგიისა და სტრატიგრაფიის განყოფილებას. ეწეოდა პედაგოგიურ მოღვაწეობას თსუ-სა და საქართველოს პოლიტექნიკურ ინსტიტუტში. მისი შრომები ძირითადად შეეხება პალეოგენური ნალექების სტრატიგრაფიას და მათში განამარხებულ ფაუნას. თსუ-ს კატალოგი.

კეკელიძე კორნელი (1879-1962).

ლიტერატურათმცოდნე, თეოლოგი, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ერთ-ერთი დამაარსებელი. საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის თანადამფუძნებელი და აკადემიკოსი, საქართველოს მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწე. დაამთავრა კიევის სასულიერო აკადემია 1904 წელს.1905-1906 წლებში მასწავლებლობდა ქუთაისსა და თბილისში. მონაწილეობდა საეკლესიო მუზეუმის კომიტეტის, ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოებისა და საისტორიო-საეთნოგრაფიო საზოგადოების მუშაობაში. კორნელი კეკელიძე ერთ-ერთი მათგანია, ვინც გამოავლინა, შეისწავლა, გამოსცა და სამეცნიერო კვლევები მიუძღვნა ძველი ქართული ლიტერატურის უბრწყინვალეს ნიმუშებს. კეკელიძის პირველი სამეცნიერო ნაშრომი "ახალი საგალობლები აბო თბილელისა" 1905 ჟურნალ „მწყემსში“ (№ 13, 14) დაიბეჭდა. 1907 გადამუშავებული საკანდიდატო ნაშრომისათვის "ლიტურგიკული ქართული ძეგლები სამამულო წიგნსაცავებში და მათი მეცნიერული მნიშვნელობა" (რუსულ ენაზე, ცალკე წიგნად გამოიცა თბილისში, 1908) მიენიჭა მაგისტრის სამეცნიერო ხარისხი. დიდია მისი ღვაწლი თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის დაარსებაში. 1918 წლიდან გარდაცვალებამდე ხელმძღვანელობდა ძველი ქართული ლიტერატურის ისტორიის კათედრას. 1919-1925 სიბრძნისმეტყველების ფაკულტეტის დეკანი, ხოლო 1926-1930წწ. სასწავლო-სამეცნიერო ნაწილის პრორექტორი იყო. 1921—1930წწ. ხელმძღვანელობდა თსუ-თან არსებული სიძველეთსაცავს, 1933-1936წწ. ხელმძღვანელობდა ქუთაისის პედაგოგიური ინსტიტუტის ქართული ლიტერატურის ისტორიის კათედრას. 1942-1949წწ. განაგებდა რუსთაველის სახელობის ქართული ლიტერატურის ისტორიის ინსტიტუტს. 1948-1954წწ. გამოქვეყნდა საქართველოს სახელმწიფო მუზეუმის ხელნაწერების აღწერილობათა რამდენიმე ტომის კ. კეკელიძის საერთო რედაქციით. განუზომელია კეკელიძის ღვაწლი ტექსტოლოგიაში: 1918 და 1946 წლებში გამოსცა ქართული ჰაგიოგრაფიული თხზულებების კიმენურ რედაქციათა ორტომეული. იგი იკვლევდა ქართულ-ბიზანტიურ, ქართულ-სპარსულ ლიტერატურის ურთიერთობებს, ძველი ქართული ლიტერატურისა და ხალხური სიტყვიერების ურთიერთმიმართების საკითხებს. კ. კეკელიძემ დიდი ამაგი დასდო ქართულ ისტორიოგრაფიასაც, აქვს საგანგებო გამოკვლევები ძველი ქართული დამწერლობის, ქართული წელთაღრივხვისა და კალენდრის, ძველი ქართული სტამბისა და ქართული წიგნის ბეჭდვის ისტორიის, ძველ ქართულ ლიტერატურაში მთარგმნელობითი მეთოდისა და სხვა დიდმნიშვნელოვანი საკითხების შესახებ. თსუ-ს კატალოგი

კეკელიძე კორნელი (1879-1962).

ლიტერატურათმცოდნე, თეოლოგი, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ერთ-ერთი დამაარსებელი. საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის თანადამფუძნებელი და აკადემიკოსი, საქართველოს მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწე. დაამთავრა კიევის სასულიერო აკადემია 1904 წელს.1905-1906 წლებში მასწავლებლობდა ქუთაისსა და თბილისში. მონაწილეობდა საეკლესიო მუზეუმის კომიტეტის, ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოებისა და საისტორიო-საეთნოგრაფიო საზოგადოების მუშაობაში. კორნელი კეკელიძე ერთ-ერთი მათგანია, ვინც გამოავლინა, შეისწავლა, გამოსცა და სამეცნიერო კვლევები მიუძღვნა ძველი ქართული ლიტერატურის უბრწყინვალეს ნიმუშებს. კეკელიძის პირველი სამეცნიერო ნაშრომი "ახალი საგალობლები აბო თბილელისა" 1905 ჟურნალ „მწყემსში“ (№ 13, 14) დაიბეჭდა. 1907 გადამუშავებული საკანდიდატო ნაშრომისათვის "ლიტურგიკული ქართული ძეგლები სამამულო წიგნსაცავებში და მათი მეცნიერული მნიშვნელობა" (რუსულ ენაზე, ცალკე წიგნად გამოიცა თბილისში, 1908) მიენიჭა მაგისტრის სამეცნიერო ხარისხი. დიდია მისი ღვაწლი თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის დაარსებაში. 1918 წლიდან გარდაცვალებამდე ხელმძღვანელობდა ძველი ქართული ლიტერატურის ისტორიის კათედრას. 1919-1925 სიბრძნისმეტყველების ფაკულტეტის დეკანი, ხოლო 1926-1930წწ. სასწავლო-სამეცნიერო ნაწილის პრორექტორი იყო. 1921—1930წწ. ხელმძღვანელობდა თსუ-თან არსებული სიძველეთსაცავს, 1933-1936წწ. ხელმძღვანელობდა ქუთაისის პედაგოგიური ინსტიტუტის ქართული ლიტერატურის ისტორიის კათედრას. 1942-1949წწ. განაგებდა რუსთაველის სახელობის ქართული ლიტერატურის ისტორიის ინსტიტუტს. 1948-1954წწ. გამოქვეყნდა საქართველოს სახელმწიფო მუზეუმის ხელნაწერების აღწერილობათა რამდენიმე ტომის კ. კეკელიძის საერთო რედაქციით. განუზომელია კეკელიძის ღვაწლი ტექსტოლოგიაში: 1918 და 1946 წლებში გამოსცა ქართული ჰაგიოგრაფიული თხზულებების კიმენურ რედაქციათა ორტომეული. იგი იკვლევდა ქართულ-ბიზანტიურ, ქართულ-სპარსულ ლიტერატურის ურთიერთობებს, ძველი ქართული ლიტერატურისა და ხალხური სიტყვიერების ურთიერთმიმართების საკითხებს. კ. კეკელიძემ დიდი ამაგი დასდო ქართულ ისტორიოგრაფიასაც, აქვს საგანგებო გამოკვლევები ძველი ქართული დამწერლობის, ქართული წელთაღრივხვისა და კალენდრის, ძველი ქართული სტამბისა და ქართული წიგნის ბეჭდვის ისტორიის, ძველ ქართულ ლიტერატურაში მთარგმნელობითი მეთოდისა და სხვა დიდმნიშვნელოვანი საკითხების შესახებ. თსუ-ს კატალოგი

კეცხოველი ნიკო(1897-1982).

ბოტანიკოსი, მწერალი და საზოგადო მოღვაწე, ბოტანიკური სკოლის ერთ-ერთი დამაარსებელი საქართველოში, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ერთ-ერთი ფუძემდებელი და აკადემიკოსი, ბიოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი. 1916 წელს დაამთავრა თბილისის ქართული სათავადაზნაურო გიმნაზია, შემდეგ თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი. იყო ბოტანიკის კათედრის პრეპარატორი, ამავე კათედრის პედაგოგი. 1933 წლიდან გარდაცვალებამდე უცვლელად ხელმძღვანელობდა კათედრას. 1945-52 წლებში თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორი, ხოლო 1963 წლიდან გარდაცვალებამდე – საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ბოტანიკის ინსტიტუტის დირექტორი. 1917 წელს ნიკო კეცხოველის უშუალო მონაწილეობით დაფუძნდა საქართველოს ეროვნულ–დემოკრატიული პარტია და წლების მანძილზე იყო მისი ახალგაზრდული ორგანიზაციის ერთ–ერთი ლიდერი. ბოლშევიკური რუსეთის მიერ საქართველოს ოკუპაციის შემდეგ, 1921–1924 წლებში იყო ეროვნულ–განმათავისუფლებელი მოძრაობის თვალსაჩინო მოღვაწე: ეროვნულ–დემოკრატიული პარტიის არალეგალური მთავარი კომიტეტის წევრი და "დამკომი"–ს წევრი ახალგაზრდა ეროვნულ–დემოკრატთა ორგანიზაციიდან. 1921 და 1923 წლებში იყო დაპატიმრებული. 1924 წლის ამბოხების ჩახშობის შემდეგ ჩამოცილდა პოლიტიკურ საქმიანობას. ნიკო კეცხოველის სამეცნიერო შრომები ეხება საქართველოს მცენარეული საფარის გეობოტანიკურ, ბოტანიკურ-გეოგრაფიულ და სისტემატურ გამოკვლევას, მისი აღდგენისა და დაცვის პრობლემებს. ავტორია მრავალი ლიტერატურული ნარკვევის, ნოველის და მოთხრობისა. თსუ-ს კატალოგი

კუპრაძე ვიქტორ (1903-1985).

საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, ფიზიკა - მათემატიკის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი. დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ფიზიკა-მათემატიკის ფაკულტეტი 1927 წელს. 1933-1935წწ. მუშაობდა სსრ კავშირის მეცნიერებათა აკადემიის მათემატიკის ინსტიტუტში სწავლული მდივნისა და უფროსი მეცნიერ-თანამშრომლის თანამდებობაზე. 1936-1941წწ. იგი იყო სსრ კავშირის მეცნიერებათა აკადემიის საქართველოს ფილიალის მათემატიკის ინსტიტუტის დირექტორი. პარალელურად ხელმძღვანელობდა კათედრებს თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტსა და პოლიტექნიკურ ინსტიტუტში. 1944-1953წწ. ვიქტორ კუპრაძე იყო საქართველოს განათლების მინისტრი, ხოლო 1954-1958 წლებში — თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორი. დიდი წვლილი შეიტანა მათემატიკური მეცნიერების მთელი რიგი დარგების შემდგომ განვითარებასა და სრულყოფაში. იგი ავტორია მრავალი ფუნდამენტური გამოკვლევისა მათემატიკურ ფიზიკასა და მექანიკაში, რომლებიც თავმოყრილია მის მრავალრიცხოვან მონოგრაფიებში. 100-ზე მეტი სამეცნიერო შრომის ავტორია, მათ შორისაა ფუნდამენტური მონოგრაფიები. მისი არაერთი ნაშრომი თარგმნილი და გამოცემულია უცხო ენებზე. თსუ-ს კატალოგი

ლ

ლანდია ნიკოლოზ (1919-1984).

ქიმიკოსი, ქიმიის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი. 1940 წელს დაამთავრა საქართველოს ინდუსტრიული (ახლანდელი ტექნიკური უნივერსიტეტი) ინსტიტუტის ქიმიური ტექნოლოგიის ფაკულტეტი. ლანდია მუშაობდა საქართველოს პოლიტექნიკურ ინსტიტუტში სხვადასხვა თანამდებობაზე. 1960-1972 წლებში საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის არაორგანული ქიმიისა და ელექტროქიმიის ინსტიტუტის დირექტორი. 1972-1981 წლებში საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოს-მდივანი, 1981 წლიდან ― ვიცე-პრეზიდენტი. ლანდიას ძირითადი შრომები ეხება ქიმიის თერმოდინამიკას და მისი მეთოდების გამოყენებას ქიმიურ-ტექნოლოგიურ პროცესების შესწავლისას.დაჯილდოებულია შრომის წითელი დროშის, ხალხთა მეგობრობის და საპატიო ნიშნის ორდენებითა და მედლებით. თსუ-ს კატალოგი 

ლომთათიძე ქეთევან (1911-2007).

ენათმეცნიერი, ქართველურ და მთის იმერიულ-კავკასიურ (აფხაზურ-ადიღურ) ენათა სპეციალისტი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, ფილოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი. დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ფილოლოგიის ფაკულტეტის საენათმეცნიერო განყოფილება 1931 წელს. 1932-1934წწ. მუშაობდა მეცნიერ თანამშრომლად საქართველოს სახელმწიფო მუზეუმსა და ქართული ენციკლოპედიის რედაქციაში; 1938-1940წწ. უძღვებოდა ზოგადი ენათმეცნიერების კურსს სოხუმის პედაგოგიურ ინსტიტუტში. სამეცნიერო-პედაგოგიური მოღვაწეობას ეწეოდა საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიასა და თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში; 1953-1963წწ. და 1975 წლიდან იყო ენათმეცნიერების ინსტიტუტის დირექტორი, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში - კავკასიურ ენათა კათედრის პროფესორი. იკვლევდა აფხაზურ-ადიღური, აგრეთვე ქართველური ენების გრამატიკის სტრუქტურისა და ისტორიის საკითხებს. საფუძველი ჩაუყარა აფხაზური ენისა და მისი დიალექტების ისტორიულ-შედარებითი მეთოდით შესწავლას. თსუ-ს კატალოგი

ლომოური იულონ (1885-1966).

აგრონომ-მემცენარე, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის წევრ-კორესპოდენტი, მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწე, პროფესორი. დაამთავრა პეტერბურგის უნივერსიტეტის ფიზიკა-მათემატიკის ფაკულტეტის საბუნებისმეტყველო განყოფილება გეოლოგიის განხრით 1910 წელს და მოსკოვის სასოფლო-სამეურნეო ინსტიტუტი აგრონომიის სპეციალობით 1913 წელს. 1923-1929წწ. თბილისის ბოტანიკური ბაღის დირექტორი; 1920-1929წწ. თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის, ხოლო 1929-1960წწ. თბილისის სასოფლო-სამეურნეო ინსტიტუტის მემცენარეობის კათედრის გამგე. გამოქვეყნებული აქვს 80-ზე მეტი სამეცნიერო შრომა. მათ შორის განსაკუთრებული ადგილი ეთმობა მის პირველ ორიგინალურ სახელმძღვანელოს "მარცვლეული კულტურები". თსუ-ს კატალოგი

მ

მამასახლისოვი ვაგან (1907-1972).

მამასახლისოვი ვაგან">ფიზიკოსი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, პროფესორი. თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ, 1930 წლიდან მუშაობდა ამიერკავკასიის რკინიგზის ინჟინერთა ინსტიტუტში ასისტენტად. 1933 წლიდან იგი ლენინგრადის ფიზიკა-ტექნიკური ინსტიტუტის ასპირანტია. 1941-1960წწ. განაგებდა საქ. სსრ მეცნიერებათა აკადემიის ფიზიკის ინსტიტუტის თეორიული ფიზიკის განყოფილებას. ეწეოდა მეცნიერულ და პედაგოგიურ მოღვაწეობას. 50-ზე მეტი ნაშრომის ავტორია. თსუ-ს კატალოგი

მახალდიანი ვახტანგ (1911-1982).

ენერგეტიკოსი, ტექნიკურ მეცნიერებათა დოქტორი (1949), პროფესორი (1949), საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი (1955),დაამთავრა საქართველოს ენერგეტიკული ინსტიტუტის მექანიკური ფაკულტეტი 1932 წელს. შრომითი საქმიანობა ჯერ კიდევ სტუდენტობის პერიოდში დაიწყო. 1927 წელს სატრაქტორო კურსების დამთავრების შემდეგ მუშაობდა ამავე კურსების ინსტრუქტორად და მასწავლებლად; 1937 წელს დაიცვა საკანდიდატო დისერტაცია; 1938 წელს დაინიშნა საქართველოს სასოფლო–სამეურნეო ინსტიტუტის ტრაქტორებისა და ავტომობილების კათედრის გამგედ; იბრძოდა მეორე მსოფლიო ომში; ომის დამთავრების შემდეგ დაუბრუნდა მეცნიერულ და პედაგოგიურ მუშაობას; 1949 წელს დაიცვა სადოქტორო დისერტაცია; ამავე წელს მიანიჭეს პროფესორის წოდება. მისი ძირითადი სამეცნიერო შრომები ეძღვნება შიგაწვის ძრავების თბურ პროცესებს. ფართოდაა გავრცელებული ძრავების მუშაობის მის მიერ დამუშავებული მეთოდები და თეორიები. თსუ-ს კატალოგი

მელიქიშვილი გიორგი (1918-2002).

მელიქიშვილი გიორგი">ისტორიკოსი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, პროფესორი. დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ისტორიის ფაკულტეტი 1939 წელს. 1944 წლიდან მუშაობდა ისტორიის ინსტიტუტში მეცნიერ თანამშრომლად. 1965-1999წწ. საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ივანე ჯავახიშვილის სახელობის ისტორიის, არქეოლოგიისა და ეთნოგრაფიის ინსტიტუტის დირექტორი; 1999-2002წწ. ამავე ინსტიტუტის საპატიო დირექტორი. გ. მელიქიშვილის ფუნდამენტურმა ნაშრომებმა ძვ. აღმოსავლეთის ისტორიისა და ფილოლოგიის დარგში, ახალი ეტაპი შექმნეს მსოფლიო ურარტოლოგიაში. იგი ავტორია აგრეთვე მრავალი გამოკვლევისა ხურიტების, ხეთების, ასურეთის, ზაგროსის მთიანეთისა და ძვ. აღმოსავლეთის სხვა ქვეყნების ისტორიაში. ასურული და ურარტული წერილობითი წყაროების შუქზე გამოიკვლია უძველესი ქართველური პოლიტიკური გაერთიანებების - კულხასა და დიაუხის ისტორიის საკითხები; დაამუშავა საქართველოს ძვ. ისტორიისა და ფეოდალური ხანის მრავალი კარდინალური პრობლემა; ძვ. წინა აზიისა და კავკასიური უძველესი კლასობრივი პრობლემა; ძვ. წინა აზიისა და კავკასიის უძველესი კლასობრივი საზოგადოებების (მათ შორის საქართველოს) სოციალურ-ეკონომიკური წყობა. თსუ-ს კატალოგი

მელიქიშვილი პეტრე (1850-1927).

ქიმიკოსი, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ერთ-ერთი დამფუძნებელი და პირველი რექტორი (1918 წ.), სსრკ მეცნიერებათა აკადემიის წევრ-კორესპონდენტი. დაამთავრა ნოვოროსიის (დღევანდელი ოდესის) უნივერსიტეტის ფიზიკა–მათემატიკის ფაკულტეტის საბუნებისმეტყველო განყოფილება 1872 წელს. 1876 წელს მუშაობა დაიწყო ნოვოროსიის უნივერსიტეტის ქიმიის ლაბორატორიაში; 1885–1917წწ. იყო ამავე უნივერსიტეტის პროფესორი; 1918 წელს თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის პირველი რექტორი; 1918–1927წწ. განაგებდა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ორგანული ქიმიის კათედრას. მისი შრომები ეხება ორგანულ და არაორგანულ ქიმიის საკითხებს; მან პირველმა მიიღო ორგანულ ნაერთთა კლასი, რომლებსაც გლიციდმჟავები უწოდა; 1939 წელს ცალკე მონოგრაფიად გამოვიდა მისი გამოკვლევები, მიძღვნილი ზემჟავებისა და ზეჟანგებისადმი. მისი თაოსნობით თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში საფუძველი ჩაეყარა ოთხ ქიმიურ ლაბორატორიას, შეიქმნა არაორგანული, ორგანული და აგრონომიული ქიმიის კათედრები; პ. მელიქიშვილის სახელობისაა ფიზიკისა და ორგანული ქიმიის ინსტიტუტი; საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიასა(1950) და თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში დაწესებულია მისი სახელობის პრემია ქიმიის და ფიზიკის დარგებში. თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში არის პ. მელიქიშვილის სახელობის კაბინეტ–ბიბლიოთეკა. თსუ-ს კატალოგი  

მეტრეველი როინ (1939 - ).

 მეტრეველი როინ" width="500" style="margin: 10px; float: left;" title="მეტრეველი როინ">ისტორიკოსი, ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდენტი. დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ისტორიის ფაკულტეტი 1962 წელს. მუშაობდა კომკავშირულ და პარტიულ მაღალ თანამდებობებზე 1960-1972წწ. 1972-1986 წლებში იყო ქართული ენციკლოპედიის მთავარი რედაქტორის მოადგილე. 1986—1989 წლებში რ. მეტრეველი იყო თბილისის ა. პუშკინის სახელობის პედაგოგიური ინსტიტუტის რექტორი. 1991 წლიდან 2004 წლამდე იყო თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორი. იყო ჟურნალ "მაცნეს" ისტორიის სერიის რედაქტორი, თსუ ისტორიის კათედრის გამგე. 1992 წლიდან იყო ქართულ სახელმწიფო და სახალხო დიპლომატიის ს/კ ცენტრის ხელმძღვანელი. 2001 წლიდან ქართული ენციკლოპედიის მთავარი სამეცნიერო საბჭოს თავმჯდომარე. საკანდიდატო დისერტაციის თემა - "XII საუკუნის საქართველოს სახელმწიფოებრივი ფორმები", დაიცვა 1965 წელს, 1974 წელს სადოქტორო - "შინაკლასობრივი ბრძოლა შუა საუკუნეების საქართველოში". არის 300-ზე მეტი სამეცნიერო ნაშრომის ავტორი, მათ შორის "შინაკლასობრივი ბრძოლა ფეოდალურ საქართველოში", "დეკლასირებული ელემენტები შუა საუკუნეების საქართველოში", დავით IV აღმაშენებელი", "მეფე თმარი". მისი რედაქტორობით გამოცემულია მრავალი სამეცნიერო კრებული და მონოგრაფია. თსუ-ს კატალოგი

მიქელაძე შალვა (1895-1976).

მათემატიკოსი, მათემატიკის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი, გამოთვლითი მათემატიკის ქართული სკოლის ფუძემდებელი. 1915 წელს, ბაქოს საშუალო ტექნიკური სასწავლებლის დამთავრების შემდეგ იგი კონკურსით აბარებს პეტროგრადის ელექტროტექნიკურ ინსტიტუტში, ხოლო შემდეგ უმაღლესი შედეგებით ამთავრებს პეტროგრადის სამხედრო-საინჟინრო სასწავლებელს, საიდანაც იწყება მისი სამხედრო კარიერა. 1917-24 წლებში, შალვა მიქელაძე სამხედრო სამსახურშია, სახელდობრ: 1917-18წ.წ. – კავკასიის ფრონტზე, მე-4 მესანგრე ათასეულის საინჟინრო პარკის უფროსი; 1918-1924წ.წ. – თბილისის მესანგრე ათასეულის სატელეგრაფო ასეულის უფროსი, პირველი ქართული მსროლელი დივიზიის მეთაურის მოადგილე კავშირის ხაზით, ცალკე საკავშირო ასეულის უფროსი და საკავშირო კურსების ინსპექტორი. პირველი მსოფლიო ომის დროს, შალვა მიქელაძე იბრძოდა თურქეთის ფრონტზე (დაჯილდოვდა ოქროს იარაღით, წარწერით : ”მამაცობისთვის” და მედლებით).

1918-21 წ.წ. იგი მონაწილეობდა ყველა ომში, რაც კი თავს დაატყდა საქართველოს დამოუკიდებელ რესპუბლიკას. ამავე პერიოდს ეკუთვნის მისი პირველი შრომები: “საფორტიფიკაციო საქმის საფუძვლები” და “საველე ტელეფონები” – სასწავლო წიგნები ახალგაზრდა ოფიცერთათვის. ერთის ხელნაწერი დაიკარგა, მეორე კი, 1924 წელს დაისტამბა და ითვლება, როგორც იმხანად ერთ-ერთი პირველი სახელმძღვანელო ტექნიკის დარგში და ალბათ, ერთადერთი სამხედრო სპეციალობით. სამხედრო კარიერის დასრულების შემდეგ, (1924-29 წლებში) შალვა მიქელაძე ჯერ თბილისის ელექტრო-ქსელის დაგეგმარებაზე მუშაობდა, შემდეგ კი ზაჰეს-ში.

1929 წელს (34 წლის ასაკში) დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის მათემატიკის ფაკულტეტი. 1935 წელს, დაიცვა სადოქტორო დისერტაცია, რომლის ძირითადი შედეგები ცალკე მონოგრაფიის სახით გამოსცა საკავშირო მეცნიერებათა აკადემიამ, მან გამოაქვეყნა ასამდე სამეცნიერო ნაშრომი, რომელთაგან 7 სოლიდური მონოგრაფიაა. განსაკუთრებით აღსანიშნავია, შ. მიქელაძის სამეცნიერო ინტერესების ფართო დიაპაზონი. მას ფუნდამენტური შედეგები აქვს მიღებული გამოთვლითი მათემატიკისა და მექანიკის სხვადასხვა საკითხებზე, რამაც მეცნიერს მსოფლიო აღიარება მოუტანა. 1935 წლიდან გარდაცვალებამდე იგი ხელმძღვანელობდა საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ა. რაზმაძის სახ. მათემატიკის ინსტიტუტის გამოთვლითი მათემატიკის განყოფილებას. წლების განმავლობაში, შ. მიქელაძე ხელმძღვანელობდა უმაღლესი მათემატიკისა და თეორიული მექანიკის კათედრებს საქართველოს პოლიტექნიკურ ინსტიტუტში, რკინიგზის ტრანსპორტის ინჟინერთა და თბილისის პედაგოგიურ ინსტიტუტში.

1955 წელს, შ. მიქელაძემ თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში დაარსა მიახლოებითი ანალიზისა და გამოთვლითი ტექნიკის კათედრა, რომელსაც იგი ხელმძღვანელობდა 1970 წლამდე. 1962 წელს, ამ კათედრასთან ჩამოყალიბდა პრობლემური ლაბორატორია, რომლის ბაზაზეც შეიქმნა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის გამოყენებითი მათემატიკის ინსტიტუტი. შალვა მიქელაძე იყო საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის გამოთვლითი მათემატიკის ინსტიტუტის შექმნის ერთ-ერთი ინიციატორი და ორგანიზატორი. სწორედ მისმა მოწაფეებმა შეადგინეს ამ ინსტიტუტის ძირითადი ბირთვი. ფასდაუდებელია შ. მიქელაძის ღვაწლი სამეცნიერო, საინჟინრო და პედაგოგიური კადრების აღზრდის საქმეში. შალვა მიქელაძე დაჯილდოებული იყო შრომის წითელი დროშის ორდენით, ორი “საპატიო ნიშნის” ორდენით და მედლებით. 1952 წელს, შ. მიქელაძეს მიენიჭა საბჭოთა კავშირის სახელმწიფო პრემია. თსუ-ს კატალოგი

მუსხელიშვილი ნიკოლოზ (1891-1976).

მათემატიკისა და მექანიკის ქართული სამეცნიერო სკოლის ფუძემდებელი, სსრკ და საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, პროფესორი. დაამთავრა სანქტ-პეტერბურგის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 1914 წელს. 1915-დან 1920 წლამდე პეტერბურგის უნივერსიტეტსა და სხვა უმაღლეს სასწავლებელში ასწავლიდა უმაღლეს მათემატიკასა და მექანიკას. 1921 წელს დაბრუნდა თბილისში და ივანე ჯავახიშვილის მოწვევით მუშაობა დაიწყო თბილისის უნივერსიტეტში ჯერ დოცენტის, ხოლო 1922 წლიდან პროფესორის თანამდებობაზე. 1941 წლიდან გარდაცვალებამდე საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ანდრია რაზმაძის სახელობის მათემატიკის ინსტიტუტის დირექტორი იყო. ნ. მუსხელიშვილი არის მათემატიკისა და მექანიკის ქართული სამეცნიერო სკოლის ფუძემდებელი. ავტორია ფუნდამენტური სახელმძღვანელოებისა ანალიზურ გეომეტრიასა და თეორიულ მექანიკაში. მისი მონოგრაფია "დრეკადობის მათემატიკური თეორიის ზოგიერთი ძირითადი ამოცანა" მეცნიერთა სამაგიდო წიგნად იქცა. იგი რამდენჯერმე იქნა გამოცემული და თარგმნილი მრავალ უცხო ენაზე. ნ. მუსხელიშვილის ამ შრომამ, რომელიც მისი სამეცნიერო მოღვაწეობის გვირგვინს წარმოადგენს, უდიდესი გავლენა მოახდინა დრეკადობის თეორიის შემდგომ განვითარებაზე. თსუ-ს კატალოგი

მუხაძე გრიგოლ (1879-1948).

 ქირურგი, მედიცინის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, სსრკ მედიცინის მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, მეცნიერებისა და პრაქტიკული ქირურგიის ერთ-ერთი ფუძემდებელი საქართველოში. დაამთავრა ტომსკის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სამედიცინო ფაკულტეტი 1908 წელს. 1911 წელს იგი ბრუნდება საქართველოში და მუშაობას იწყებს ქ. ჭიათურის საავადმყოფოს ქირურგიული განყოფილების გამგედ. პირველი მსოფლიო ომის დაწყებისთანავე იგი გადმოყავთ თბილისში და მე-8 ლაზარეთის მთავარ ქირურგად ნიშნავენ. მეორე მსოფლიო ომის დროს იგი თბილისის ყველა ევაკოჰოსპიტალს ხელმძღვანელობს. პარალელურად, იგი არ წყვეტს მეცნიერულ კვლევა-ძიებას. 1932 წელს მან დააარსა და სათავეში ჩაუდგა სისხლის გადასხმის ცენტრალურ სადგურს, რომელიც 1935 წ. მისივე ინიციატივით გადაკეთდა სისხლის გადასხმის სამეცნიერო-კვლევით ინსტიტუტად და რომელსაც იგი სიცოცხლის ბოლომდე ხელმძღვანელობდა. გრ. მუხაძე იყო ორთოპედია-ტრავმატოლოგიის ფუძემდებელი საქართველოში, აგრეთვე ინიციატორი ტრავმატოლოგიისა და ორთოპედიის ინსტიტუტის შექმნისა ქ. თბილისში. იგი იყო თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის საექიმო ფაკულტეტის შექმნის ერთ-ერთი ინიციატორი და ორგანოზატორი; ცამეტი წელი იყო რესპუბლიკის ცენტრალური კლინიკური საავადმყოფოს დირექტორი 1925-1937. 1946 წელს შექმნა და სათავეში ჩაუდგა საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემიის ექსპერიმენტული და კლინიკური ქირურგიის და ჰემატოლოგიის ინსტიტუტს, მან საფუძველი ჩაუყარა ქირურგიის ყველა დარგის განვითარებას საქართველოში. თსუ-ს კატალოგი

ნ

ნათაძე რევაზ (1903-1984).

 ფსიქოლოგი, პედაგოგი, საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, ფსიქოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი. დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სიბრძნისმეტყველების ფაკულტეტი ფსიქოლოგიის განხრით 1927 წელს. მუშაობა იქვე, ფსიქოლოგიის კათედრაზე დაიწყო. 1950 წლიდან იყო ამ კათედრის უცვლელი ხელმძღვანელი, პარალელურად მუშაობდა სხვა სახელმწიფო დაწესებულებებშიც: ფსიქოტექნიკური ლაბორატორიის გამგედ, სატრანსპორტო ფსიქოტექნიკური ლაბორატორიის სამეცნიერო ხელმძღვანელად, პედაგოგიკის სამეცნიერო-კვლევით ინსტიტუტში ფსიქოლოგიის სექტორის გამგედ, გენეტიკური ფსიქოლოგიის განყოფილების გამგედ ფსიქოლოგიის ინსტიტუტში. ეწეოდა პედაგოგიურ მუშაობას სხვადასხვა უმაღლეს სასწავლებელში. მისი მრავალმხრივი ნაშრომები ითარგმნა და გამოქვეყნდა აშშ-ში, ინგლისში, საფრანგეთში, იტალიაში, გერმანიაში, უნგრეთში. რ. ნათაძის კვლევა-ძიების ძირითადი მიმართულებებია: ცნების ჩამოყალიბების ფსიქოლოგია და მისი ონტოგენოზი, სივრცის მიმართულებათა აღქმის ძირითადი ფაქტორების პრობლემა, წარმოსახვითი განწყობის შემუშავება, აღქმის კონსტანტობის ფსიქიკური საფუძვლები, სასცენო გარდასახვის ფსიქოლოგიური საფუძვლების პრობლემა და სხვა. არის ფსიქოლოგიის მრავალი სახელმძღვანელოს ავტორი. თსუ-ს კატალოგი

ნარიკაშვილი სერგი (1906-1992).

 ფიზიოლოგი, პროფესორი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის წევრ-კორესპონდენტი, ს.პ. ნარიკაშვილმა მეცნიერული მოღვაწეობა დაიწყო 1931 წელს, ივანე ბერიტაშვილის ხელმძღვანელობით. 1937 წ. მან დაიცვა საკანდიდატო დისერტაცია. 1938 – 1940 წწ. იგი შეისწავლიდა სხვადასხვა ანალიზატორის გააქტივების გავლენას მხედველობით ანალიზატორში მიმდინარე კვალის პროცესებზე და 1946 წ. აღნიშნულ საკითხებთან დაკავშირებით დაიცვა სადოქტორო დისერტაცია. 1953 – 1969 წწ. იყო ი. ბერიტაშვილის სახ. ფიზიოლოგიის ინსტიტუტის დირექტორი. 1961 წ. ს.პ. ნარიკაშვილი საქართველოს მეცმიერებათა აკადემიის წევრ-კორესპონდენტად აირჩიეს. 1962 წ. მას საქართველოს მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწის წოდება მიენიჭა. 1992 წლამდე ს.პ. ნარიკაშვილი ხელმძღვანელობდა ი. ბერიტაშვილის ფიზიოლოგიის ინსტიტუტის ქერქისა და ქერქქვეშა სტრუქტურების ურთიერთობის ლაბორატორიას. მისი თაოსნობით საქართველოში საფუძველი ჩაეყარა მეცნიერების იმ მიმართულებებს, როგორიცაა რადიობიოლოგია, ბიოფიზიკა, მოლეკულური ბიოლოგია. ს.პ. ნარიკაშვილის ლაბორატორიის თანამშრომლების ბაზაზე ინსტიტუტში ჩამოყალიბდა. ს. ნარიკაშვილი იყო ტვინის კვლევის საერთაშორისო ორგანიზაციის (IBRO) წევრი; ჟურნალების: “Physiology and Behavior“ და ი. სეჩენოვის ფიზიოლოგიური ჟურნალის სარედაქციო კოლეგიის წევრი. 1963 წ. მას ი. თარხნიშვილის სახელობის პრემია მიენიჭა. 1963 წ. ი. სეჩენოვის წიგნის „თავის ტვინის რეფლექსები“ გამოქვეყნებიდან 100 წლისთავის აღსანიშნავად ჩატარდა საერთაშორისო ყრილობა, სადაც დაწესებული იყო საკავშირო სიგელი - მეცნიერებაში მიღწევებისათვის. ეს სიგელი ი. ბერიტაშვილთან ერთად მიიღო ს. ნარიკაშვილმა. 1966 წ., ს. ნარიკაშვილის ხელმძღვანელობით, ქ. თბილისში ჩატარდა საერთაშორისო კონფერენცია - „თავის ტვინის ქერქქვეშა სტრუქტურების მოქმედების ქერქული რეგულაცია“. 1990 წ. ს. ნარიკაშვილს (ე. მონიავასთან ერთად) მიენიჭა მეცნიერებათა აკადემიის ი. ბერიტაშვილის სახელობის პრემია. ს. ნარიკაშვილი შეისწავლიდა: ა) ყუმბარის აფეთქების შედეგად გამოწვეული ჰაერის ტალღის გავლენას კუნთოვანი და ნერვული სისტემის აგზნებადობაზე; ბ) ტვინის ღეროს ბადებრივი ფორმაციის, ნათხემის და ახალი ქერქის ელექტრული აქტივობის ცვლილებებს ორგანიზმის სხვადასხვა ფუნქციური მდგომარეობის დროს (ძილ-ღვიძილი); გ) ტვინის ღეროს ბადებრივი ფორმაციის მოქმედების თავისებურებებს თსუ-ს კატალოგი

ნიორაძე გიორგი (1886-1951).

 ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი, ქართული არქეოლოგიის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის წევრ-კორესპონდენტი. სწავლობდა თბილისის სამასწავლებლო ინსტიტუტში; 1921 წელს დაამთავრა მოსკოვის უნივერსიტეტი. 1910-1917წწ. იყო ქუთაისის საქალაქო სასწავლებლისა და მუშათა საღამოს კურსების მასწავლებელი; ატარებდა ლექციებს ღარიბ მოსწავლეთა სასარგებლოდ; უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ იქვე დატოვეს საპროფესოროდ მოსამზადებლად; 1920-1922წწ. აწარმოებდა არქეოლოგიურ გათხრებს; 1922-1924წწ. სწავლობდა ჯერ ბერლინის, ხოლო შემდეგ ჰამბურგის უნივერსიტეტში და მიიღო არქეოლოგის კვალიფიკაცია; 1925 წლიდან საქართველოს სახელმწიფო მუზუმში არქეოლოგიისა და ეთნოგრაფიის განყოფილების გამგე; 1926 წლიდან თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ლექტორი; 1927 წელს მისი ხელმძღვანელობით გაითხარა ადრინდელი რკინის ხანის ორმოსამარხი ზემო ავჭალაში, 1930 წელს მტკვარ – არაქსის კულტურის ადრეული ძეგლი დიდუბეში; 1934 წლიდან არქეოლოგიის კათედრის გამგე; 1933 წლიდან პროფესორი, 1935 წლიდან ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორი; 1935 წელს დაინიშნა საქართველოს არქეოლოგიის ინსტიტუტის დირექტორად; 1933–1943წწ. განაგებდა ენის, ისტორიის და მატერიალური კულტურის ინსტიტუტის(შემდგომში ისტორიის ინსტიტუტი) არქეოლოგიის განყოფილებას; მისი არქეოლოგიური გამოკვლევები მოიცავს ქრონოლოგიური დიაპაზონის ძეგლებს ქვის ხანის მღვიმე საცხოვრისებიდან ფეოდალურ ხანამდე; ეთნოლოგიურ–ანთროპოლოგიური გამოკვლევები ეძღვნება ქართველების, ოსების, კავკასიისა და ციმბირის ხალხთა ყოფას, რელიგიას, ზოგადად კულტურისა და ისტორიის საკითხებს; გამოიკვლია დასავლეთ საქართველოს ხელოვნური ბორცვების ხასიათი და ასაკი, აღმოსავლურ-ქართული ბრინჯაოს კულტურის თავისებურება, ქართულ–წინააზიურ კულტურათა ურთიერთობა; გათხარა და შეისწავლა დასავლეთ და აღმოსავლეთ საქართველოს არქეოლოგიური ძეგლები, ქართული არქეოლოგიის ფუძემდებელი. თსუ-ს კატალოგი

ნუცუბიძე შალვა (1888-1969).

 ფილოსოფოსი, ლიტერატურათმცოდნე, კულტურის ისტორიკოსი, მთარგმნელი და საზოგადო მოღვაწე, ქართული ფილოსოფიური ისტორიის მეცნიერული სკოლის დამაარსებელი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი. დაამთავრა პეტერბურგის უნივერსიტეტი 1910 წელს. შემდეგ, სწავლა განაგრძო ლაიფციგის უნივერსიტეტში, სადაც 1915 წელს მიენიჭა ფილოსოფიის დოქტორის წოდება. საქართველოში დაბრუნების შემდეგ, უნივერსიტეტში ატარებდა სემინარებს. 1916-1918წწ. პეტერბურგის უნივერსიტეტის ლექტორია. 1918 წელს იყო თსუ ერთ-ერთი დამაარსებელი, იყო მისი პრორექტორი (1920-1929), უნივერსიტეტის ფუნდამენტალური ბიბლიოთკის დირექტორი, მსოფლიო ლიტერატურის ისტორიის კათედრის გამგე. 1925-1926წწ. იყო ლაიფციგის უნივერსიტეტის მოწვეული პროფესორი. ოცდაათიანი წლების მეორე ნახევრიდან ინტენსიურად იკვლევდა ქართული ფილოსოფიური აზროვნების ისტორიას და მასთან დაკავშირებულ "აღმოსავლური რენესანსის" საკითხებს. მისი მეცნიერული გამოკვლევების საფუძველზე ქართველოლოგიის ეს დარგი დამოუკიდებელ მეცნიერებად ჩამოყალიბდა. დიდი წვლილი შეიტანა ფსევდოდიონისე არეოპაგელისა და ცნობილი ქართველი მოღვაწის პეტრე იბერის იდენტობის საკითხის კვლევაში. ქართული ფილოსოფიის, ლიტერატურის სოციალური კულტურის, ისტორიის გარემოს საკითხების კვლევას ორმოცზე მეტი გამოკვლევა უძღვნა. თსუ-ს კატალოგი

ო

ოკუჯავა ვაჟა (1930-2011).

ნეიროფიზიოლოგი, მედიცინის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორი 1980 - 1985 წლებში. დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო ინსტიტუტის სამკურნალო ფაკულტეტი 1956 წელს. 1961-2000წწ. იყო კლინიკური და ექსპერიმენტული ნევროლოგიის ინსტიტუტის ექსპერიმენტული განყოფილების გამგე; 1973-1975წწ. თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო ინსტიტუტის პრორექტორი მეცნიერების დარგში; 1975-1980წწ. მეცნიერებათა აკადემიის ფიზიოლოგიისა და ექსპერიმენტული მედიცინის განყოფილების აკადემკოს-მდივანი; 1978-1988წწ. ფიზიოლოგიის ინსტიტუტის უჯრედის ფიზიოლოგიის, პათოლოგიის და ფარმაკოლოგიის ლაბორატორიის გამგე; 1980-1985წწ. თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორი; 1985 წლიდან თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ნეირობიოლოგიის ლაბორატორიის გამგე; 1993-1997წწ. სხივური და ინტერვენციული დიაგნოსტიკის ინსტიტუტის ნევროლოგიური ელექტროდიაგნოსტიკის განყოფილების გამგე; 2000-2006წწ. საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს ექსპერიმენტული ნევროლოგიის სამეცნიერო-კვლევითი ცენტრის დირექტორი. არის 250 სამეცნიერო პუბლიკაციის ავტორი. თსუ-ს კატალოგი  

ონიაშვილი ოთარ (1915-1968).

 მეცნიერი სამშენებლო მექანიკის დარგში, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, საქართველოს მეცნიერებისა და ტექნიკის დამსახურებული მოღვაწე. 1935 წელს დაამთავრა კიროვის სახელობის ამიერკავკასიის ინდუსტრიული ინსტიტუტი. 1936-1944 წლებში მუშაობდა მოსკოვისა და თბილისის საპროექტო დაწესებულებებსა და სამშენებლო ორგანიზაციებში. 1947 წლიდან ხელმძღვანელობდა საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის სამშენებლო მექანიკისა და სეისმომედეგობის ინსტიტუტში სამშენებლო მექანიკისა და კონსტრუქციების განყოფილებას. ო. ონიაშვილის სამეცნიერო შრომებს, მიძღვნილს გარსების დინამიკისა და სეისმომედეგობისადმი, ფუძემდებლური მნიშვნელობა ჰქონდა ამ დარგის განვითარებაში. მან საფუძველი ჩაუყარა აგრეთვე გარსთა ტექნიკური თეორიის ქართულ სკოლას, ხელმძღვანელობდა კვლევით სამუშაოებს თაღოვანი კაშხლების გაანგარიშებისა და კიდულ სისტემათა თეორიაში. იყო სივრცითი კონსტრუქციების საერთაშორისო ასოციაციის ერთ-ერთი დამაარსებელი, მისი აღმასკომის წევრი, ქართული ენციკლოპედიის მთავარი სარედაქციო კოლეგიისა და მყარი სხეულის მექანიკის მიღწევების, ინგლისური გამოცემის სარედაქციო კოლეგიის წევრი. თსუ-ს კატალოგი

ჟ

ჟიჟიაშვილი ლევან. 1934-2006).

მათემატიკოსი, ფიზიკა–მათემატიკის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის მექანიკა-მათემატიკის ფაკულტეტი 1956 წელს და სწავლა განაგრძო ამავე უნივერსიტეტის ასპირანტურაში. 1961 წელს დაიცვა საკანდიდატო, ხოლო 1967 წელს - მოსკოვის მ. ლომონოსოვის სახელობის სახელმწიფო უნივერსიტეტში - სადოქტორო დისერტაცია. 1968 წლიდან იყო თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ფუნქციათა თეორიისა და ფუნქციონალური ანალიზის კათედრის პროფესორი, ხოლო 1978 წლიდან - აღნიშნული კათედრის გამგე. წლების განმავლობაში უძღვებოდა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის მექანიკა-მათემატიკის ფაკულტეტს, როგორც მისი დეკანი; აქტიურად მონაწილეობდა საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ცხოვრებაში. თსუ-ს კატალოგი.

ჟღენტი ვლადიმერ (1891-1972).

 დაამთავრა ნოვოროსიის უნივერსიტეტის (ოდესა) სამედიცინო ფაკულტეტი 1914 წელს. 1922–1972 წწ. იყო თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის, ხოლო 1930 წლიდან სამედიცინო ინსტიტუტის პათანატომიის კათედრის გამგე. დააარსა პათოლოგ ანატომიის კათედრები ზოოვეტერინარულ (1932–1946) და თბილისის ექიმთა დახელოვნების (1935–1947) ინსტიტუტებში, ასევე სასამართლო მედიცინის კათედრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში (1925), რომელსაც თავადვე განაგებდა. 1932–1959 წწ. იყო თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო ინსტიტუტის დირექტორის მოადგილე, 1945 წლიდან – პრორექტორი. შეისწავლიდა ინფექციურ სნეულებებს, ონკოლოგიის, კარდიოანგიოპათოლოგიის, გერონტოლოგიის, ასევე საქართველოში უმაღლესი სამედიცინო განათლებისა და საქართველოს მედიცინის ისტორიის საკითხებს. მან ქართულ ენაზე შეადგინა პათოლოგიური ანატომიის პირველი სახელმძღვანელოები, მანვე დააარსა საქართველოს პათოლოგ ანატომთა სამეცნიერო საზოგადოება (რომელსაც ჟღენტის გარდაცვალების შემდეგ მისი სახელი მიენიჭა). პათოლოგ ანატომიის ფუძემდებელი საქართველოში, 1925 წლიდან მედიცინის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი. თსუ-ს კატალოგი

ს

საბაშვილი მიხეილ (1900-1979).

1925 წელს დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო პოლიტექნიკური ინსტიტუტის აგრონომიული ფაკულტეტი. 1930—1942 წლებში სუბტროპიკული კულტურების საკავშირო სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტისა და საქართველოს სასოფლო-სამეურნეო ინსტიტუტის დოცენტი იყო; 1936 წლიდან სხვადასხვა დროს თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ნიადაგთმცოდნეობის, ხოლო შემდეგ ჰიდროლოგია-კლიმატოლოგიის და ნიადაგთმცოდნეობის, ხოლო შემდეგ კათედრის გამგე და პროფესორი; 1945—1958 წლებში საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ნიადაგთმცოდნეობის, აგროქიმიის და მელიორაციის ინსტიტუტის დირექტორი; 1963—1976 წლებში საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ბიოლოგიის განყოფილების აკადემიკოს-მდივანი. თსუ-ს კატალოგი

სარაჯიშვილი პეტრე (1894-1984).

 დაბადების ადგილი: ქ. ქუთაისი. დაამთავრა ნოვოროსიის(ოდესა) უნივერსიტეტის სამედიცინო ფაკულტეტი 1917 წელს. 1920 წლიდან მუშაობდა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ნერვულ სნეულებათა კლინიკაში. 1924–1925 წლებში სამუშაოდ მივლინებული იყო მოსკოვში(გ. როსოლიმოს კლინიკა), ხოლო 1927–1928 წელს–საფრანგეთში(გ. გილენის კლინიკა). 1937-1961 წლებში განაგებდა თბილისის ექიმთა დახელოვნების ინსტიტუტის ნევროპათოლოგიის კათედრას. 1958 წლიდან ხელმძღვანელობდა თბილისის კლინიკური და ექსპერიმენტული ნევროლოგიის ინსტიტუტს. პეტრე სარაჯიშვილმა შეისწავლა ეპილეფსიის პათოგენეზი და კლინიკური კლასიფიკაცია, კაროტიდული სინუსის გავლენა თავის ტვინის სისხლის მიმოქცევაზე. მან პირველმა აღწერა ნეირო-აქილიური სინდრომი და სხვ. მედიცინის მეცნიერებათა დოქტორი(1936), პროფესორი(1937), ნევროპათოლოგი. თსუ-ს კატალოგი

ტ

ტატიშვილი ირაკლი(1902-1980).

დაბადების ადგილი: დაბა ბაკურიანი, ბორჯომის რაიონი. დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სამკურნალო ფაკულტეტი 1927 წელს. 1937-1948 წწ. განაგებდა თბილისის სტომატოლოგიური ინსტიტუტის პათოლოგიური ანატომიის კათედრას; 1948-1959 წწ. - საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის კლინიკური და ექსპერიმენტული კარდიოლოგიის ინსტიტუტის პათომორფოლოგიის განყოფილებას; 1942-1980 წწ. იყო თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო ინსტიტუტის პათოლოგიური ანატომიის კათედრის პროფესორი; 1953-1958 წწ. ამავე ინსტიტუტის პრორექტორი სამეცნიერო დარგში; 1959-1961 წწ. - სასწავლო ნაწილში; 1948-1979 წწ. საქართველოს სსრ ჯანდაცვის სამინისტროს მთავარი პათოლოგოანატომი. შეისწავლიდა გულ-სისხლძარღვთა სისტემის დაავადებათა მორფოლოგიურ საფუძვლებს, შინაგანი სეკრეციის ჯირკვლებისა და აქტინომიკოზის პათოლოგიის საკითხებს. თსუ-ს კატალოგი

უ

უზნაძე დიმიტრი (1886-1950).

 დაბადების ადგილი: სოფელი ქვედა საქარა, ზესტაფონის რაიონი. დაამთავრა ლაიფციგის უნივერსიტეტის ფილოსოფიის ფაკულტეტი 1909 წელს; ხარკოვის უნივერსიტეტის ისტორია-ფილოლოგიის ფაკულტეტი ისტორიის განხრით 1913 წელს. 1909-1918წწ. ასწავლიდა მსოფლიო ისტორიას ქუთაისის ქართულ სათავადაზნაურო გიმნაზიაში; იყო საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ფსიქოლოგიის ინსტიტუტის დირექტორი; 1933-1942წწ. ქუთაისის სახელმწიფო პედაგოგიური ინსტიტუტის ფსიქოლოგიის კათედრის პირველი გამგე; 1918–1950წწ. თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის პროფესორი და მის მიერვე დაარსებული ფსიქოლოგიის კათედრის გამგე; მის ნაშრომებს შორის ფსიქოლოგიის განვითარებაში განსაკუთრებული როლი შეასრულა მისმა მონოგრაფიებმა: "ექსპერიმენტული ფსიქოლოგიის საფუძვლები" (1925), "ზოგადი ფსიქოლოგია" (1940), "განწყობის ფსიქოლოგიის ექსპერიმენტული საფუძვლები" (1949); 1912 წელს მან გამოსცა "ექსპერიმენტული პედაგოგიკის შესავალი"; 1917 წელს მსოფლიო ისტორიის პირველი ქართული სახელმძღვანელო; 1939 წელს სკანდინავიაში ჟურნალში "Acta Psychologica" გამოქვეყნდა განწყობის ფსიქოლოგიისადმი მიძღვნილი მისი ვრცელი ნაშრომი; გარდაცვალების შემდეგ ნიუ–იორკში ინგლისურ ენაზე გამოიცა მისი ფუძემდებლური მონოგრაფია "განწყობის ფსიქოლოგია" (D.N. Uznadze, "The Psychology of Set", New York, 1966); 1910-იან წლებში აქტიურად მონაწილეობდა საქართველოს საზოგადოებრივ-პოლიტიკურ ცხოვრებაში; 1950 წელს ფსიქოლოგიის ინსტიტუტს მიენიჭა დ. უზნაძის სახელი; 1951 წლიდან თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში დაწესებულია მისი სახელობის სტიპენდია; 1986 წელს საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიამ დააწესა მისი სახელობის პრემია ფსიქოლოგიის დარგში; სახლში, სადაც ის ცხოვრობდა, გახსნილია უზნაძის სახლ–მუზეუმი; მასში დაცულია უზნაძის პირადი ნივთები, წიგნები, სამუშაო კაბინეტი; 1935 წელს მას დისერტაციის დაუცველად მიენიჭა ფსიქოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორის სამეცნიერო ხარისხი. ფსიქოლოგიის ქართული სამეცნიერო სკოლის დამფუძნებელი. თსუ-ს კატალოგი

ქ

ქავთარაძე პეტრე(1889-1966).

 დაბადების ადგილი: სენაკის რ-ნი, სოფ. ნოსირი. დაამთავრა ოდესის უნივერსიტეტის სამედიცინო ფაკულტეტი 1915 წელს. უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ, როგორც სამხედრო ექიმი, მონაწილეობს პირველ მსოფლიო ომში, ამ პერიოდშიც არ წყვეტს კავშირს სამშობლოსთან და სხვადასხვა საჭირბოროტო საკითხება წერილებს აქვეყნებს ქართულ ჟურნალ-გაზეთებში ”ნოსირელის” ფსევდონიმით. ომის დამთავრების შემდეგ მუშაობა დაიწყო მიხაილოვის საავადმყოფოს ბაზაზე არსებულ თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სამკურნალო ფაკულტეტის ნერვულ სნეულებათა კლინიკაში ორდინატორის, უმცროსი, უფროსი ასისტენტის თანამდებობაზე; 1931 წელს გადავიდა თბილისის N1 საავადმყოფოში, სადაც ჩამოაყალიბა ნერვულ სნეულებათა განყოფილება, რომელიც შემდგომში გარდაიქმნა თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო ინსტიტუტის პედიატრიულ, სანიტარულ-ჰიგიენურ, სტომატოლოგიურ და ნერვულ სნეულებათა კლინიკად; ამ პერიოდში იგი აირჩიეს კლინიკის ხელმძღვანელად და მიენიჭა დოცენტის წოდება; 1931-1953წწ. 38 სამეცნიერო ნაშრომი გამოაქვეყნა; 1937 წელს დაიცვა სადოქტორო დისერტაცია; ერთი წლის შემდეგ მას პროფესორის წოდება მიანიჭეს; 1953 წლიდან სათავეში ჩაუდგა თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო ინსტიტუტის სამკურნალო ფაკულტეტის ნერვულ სნეულებათა კათედრას. მისი უშუალო ხელმძღვანელობით დაარსდა ბავშვთა სანატორიუმი კურორტ ახტალაში. შეისწავლიდა ნერვ-კუნთოვანი აპარატის ელექტროაგზნებადობას, ნერვული ბარიერების მნიშვნელობას, საკურორტო ფაქტორების გავლენას ნერვულ სისტემაზე და სხვ. თსუ-ს კატალოგი.

ქუთათელაძე იოველ (1887-1963).

 დაბადების ადგილი: ქ. ხონი. დაამთავრა ნოვოროსიის (ოდესა) უნივერსიტეტის ფარმაცევტული ფაკულტეტი 1910 წელს. უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ ოდესაში აფთიაქის მმართველად დაიწყო მუშაობა. 1911 წელს გამოცდები ჩააბარა ნოვოროსიის უნივერსიტეტში ფარმაციის მაგისტრის წოდებაზე; იმავე წელს მუშაობა დაიწყო ნოვოროსიის უნივერსიტეტის სამედიცინო ფაკულტეტის ფარმაციისა და ფარმაკოგნოზიის კათედრის შტატგარეშე ასისტენტად. აქედან დაიწყო მისი მეცნიერული და პედაგოგიური მოღვაწეობა; 1913 წელს იგი გადავიდა ფარმაკოლოგიის კათედრაზე; 1919 წელს საჯაროდ დაიცვა დისერტაცია; 1915 წელს ნოვოროსიის უნივერსიტეტის სამეცნიერო საბჭომ აირჩია იგი ფარმაკოლოგიის კათედრის პროზექტორის თანაშემწედ, შემდეგ პროზექტორად; 1920 წელს ჯერ პირავტ-დოცენტის, ხოლო შემდეგ დოცენტის წოდება მიანიჭეს; 1920 წელს ოდესის უნივერსიტეტის სამედიცინო ფაკულტეტი ჯერ სამედიცინო ინსტიტუტად, შემდეგ კი სამედიცინო აკადემიად გადაკეთდა. იოველ ქუთათელაძე ინსტიტუტის მდივნად და აკადემიის პრორექტორად აირჩიეს; 1921 წელს სამედიცინო აკადემიის საბჭომ იგი ფარმაციისა და ფარმაკოგნოზიის კათედრის გამგედ დანიშნა და პროფესორის წოდება მიანიჭა; ამავე პერიოდში იგი დაუსწრებლად სწავლობდა ნოვოროსიის სამედიცინო ინსტიტუტის სამკურნალო ფაკულტეტზე; 1921 წელს იგი მიიწვიეს თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ფარმაციისა და ფარმაკოგნოზიის კათედრის პროფესორად; 1924 წლიდან განაგებდა უნივერსიტეტის ანალიზური და სასამართლო ქიმიის კათედრებს; 1927-1930წწ. სათავეში ედგა ბიოლოგიური ქიმიის კათედრასაც და კითხულობდა ლექციებს შესაბამის დისციპლინებში. 1930 წელს უნივერსიტეტს გამოეყო და ცალკე ჩამოყალიბდა თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო ინსტიტუტი, რომელშიც შედიოდა ფარმაკო-ქიმიური ფაკულტეტიც; 1937 წლიდან იგი გამოუკიდებელ ფარმაცევტულ ინსტიტუტად გადაკეთდა; ფარმაკო-ქიმიური ფაკულტეტის დეკანად, ხოლო შემდეგ ფარმაცევტული ინსტიტუტის დირექტორად პროფესორი ი. ქუთათელაძე დაინიშნა; 1948 წელს ფარმაცევტული ინსტიტუტი შეუერთდა სამედიცინო ინსტიტუტს და იგი კვლავ განაგებდა სასამართლო და ანალიზური ქიმიის კათედრებს და სიცოცხლის ბოლომდე არ შეუწყვეტია პედაგოგიური მოღვაწეობა. ფარმაცევტი, მედიცინის მეცნიერებათა დოქტორი. თსუ-ს კატალოგი

ყ

ყანჩაველი ლევან (1900-1987)

 დაბადების ადგილი: სოფელი ალავერდი, ზესტაფონის რაიონი. დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის საბუნებისმეტყველო ფაკულტეტი ბოტანიკის განხრით 1927 წელს. 1931-1976წწ. თბილისის ბოტანიკური ბაღის მიკოლოგიისა და ფიტოპათოლოგიის ლაბორატორიის ბაზაზე დაარსებული მცენარეთა დაცვის ინსტიტუტის დირექტორი; 1976 წლიდან ამავე ინსტიტუტის უფროსი მეცნიერ-თანამშრომელი. მისი მეცნიერული კვლევის უმთავრესი პრობლემები შეეხება საქართველოს მიკოფლორის პარაზიტულ წარმომადგენლებს; მანვე შეისწავლა საქართველოს მთიანი ზონის მარცვლეული კულტურების დაავადებანი და გავრცელების პირობები; გამოიკვლია ტყის ჯიშებისა და კულტურების სოკოვანი დაავადებანი და სხვ. ავტორია უმაღლესი სასწავლებლების სახელმძღვანელოებისა. სუ-ს კატალოგი. 

ყაუხჩიშვილი სიმონ (1895-1981).

დაბადების ადგილი: ქ. ქუთაისი. დაამთავრა პეტერბურგის უნივერსიტეტი 1917 წელს. ანტიკური ქვეყნებისა და საქართველოს ისტორიას ასწავლიდა ქალთა სემინარიაში. 1918 წლიდან თბილისის უნივერსიტეტშია, სადაც იგი საპროფესოროდ მოსამზადებლად იქნა დატოვებული ბერძნულ-ბიზანტიური ფილოლოგიის განხრით. 1923 წლიდან ასწავლის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში. 1927 წლიდან ბიზანტინოლოგიის კათედრის გამგეა. 1960 წელს აღმოსავლეთმცოდნეობის ინსტიტუტის დაარსებისთანავე ს. ყაუხჩიშვილი სათავეში ჩაუდგა ამ ინსიტუტის ბიზანტინოლოგიის განყოფილებას და მას სიცოცხლის ბოლომდე ხელმძღვანელობდა. იგი საქართველოში კლასიკური ფილოლოგიის ერთ-ერთი ფუძემდებელი და ქართული ბიზანტინოლოგიური სკოლის დამაარსებელია. შეადგინა ლათინურ-ქართულ-ლათინური ლექსიკონი. მის გამოკვლევათა შორის განსაკუთრებული ადგილი უჭირავს იოანე პეტრიწის შრომათა მეცნიერულ პუბლიკაციას ორ ტომად (1937-1940); უაღრესი მნიშვნელობა აქვს მის გამოკვლევებს "ბალავარიანთან" დაკავშირებით, აგრეთვე პეტრიწონის მონასტრის ისტორიის შესწავლაში. ავტორია ქართულ ისტორიოგრაფიაში დღემდე პირველი და ერთადერთი სახელმძღვანელოსი ბიზანტიის ისტორიაში. თსუ-ს კატალოგი

ყიფშიძე იოსებ (1882-1919).

 დაბადების ადგილი: სოფელი რგანი, ახლანდელი ჭიათურის რაიონი. დაამთავრა პეტერბურგის უნივერსიტეტის აღმოსავლურ ენათა ფაკულტეტი 1911 წელს. იყო თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის გამგეობის სწავლული მდივანი და ქართული ენის პირველი პროფესორი; 1918-1919წწ. ქართული ენის კათედრის გამგე; სამეცნიერო-პედაგოგიურ მოღვაწეობას შეუდგა "აღმოსავლეთის პრაქტიკულ აკადემიაში", კავკასიური ენების შესწავლის კურსებზე; აქ მან რუსულ ენაზე გამოაქვეყნა "ქართული ენის გრამატიკა" (1911); 1914 წელს პეტერბურგში გამოსცა "მეგრული ენის გრამატიკა ტექსტებითა და ლექსიკონით"; 1915 წელს იყო პრივატ-დოცენტი და აღმოსავლურ ენათა ფაკულტეტზე კითხულობდა ქართული ენის კურსს; 1917 წელს დაბრუნდა საქართველოში, მონაწილეობდა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის დაარსებაში; იკვლევდა ქართველურ ენებს, მათი აგებულებისა და ისტორიის საკითხებს; აღსანიშნავია მისი გამოკვლევები: "დამატებითი ცნობები ჭანურის შესახებ" (1911), "ასიმილაციისა და დისიმილაციის წესი ქართულსა და მეგრულში" (1919-1920); აკაკი შანიძისა და მისი რედაქციით გამოქვეყნდა სულხან-საბა ორბელიანის "ქართული ლექსიკონი" (1928) და სხვა; მისი პირადი არქივი დაცულია ხელნაწერთა ეროვნულ ცენტრში (არქივი შემოსწირა თინათინ ყიფშიძემ 2001 წელს). თსუ-ს კატალოგი

შ

 შანიძე აკაკი (1887-1987).

დაბადების ადგილი: სოფელი ნოღა, სამტრედიის რაიონი. დაამთავრა პეტერბურგის უნივერსიტეტი 1913 წელს. 1918-1930წწ. თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სომხური ენის კათედრის გამგე, ქართული ენის კათედრის გამგე, 1945-1987წწ. ძველი ქართული ენის კათედრის გამგე. მან ი. ყიფშიძესა და გ. ახვლედიანთან ერთად საფუძველი ჩაუყარა საქართველოში ენათმეცნიერების კვლევა-ძიებას. მისი ნაშრომები ეხება ქართველური ენების სტრუქტურისა და ისტორიის, ქართული დიალექტოლოგიის, ლექსიკოლოგიის, ტექსტოლოგიის, ეპიგრაფიკის, ფოლკლორისტიკის, რუსთველოლოგიის, არმენისტიკის, ალბანოლოგიისა და ქართული სალიტერატურო ენის ნორმალიზაციის პრობლემატიკას. შანიძის ადრეული გამოკვლევები შეჯამებულია საეტაპო მნიშვნელობის წიგნში "ქართული ენის გრამატიკა", რომელიც გამოიცა 1930 წელს და არის ახალი ქართული ენის პირველი მეცნიერული გრამატიკა. უაღრესად მნიშვნელოვანია აგრეთვე მისი "ძველი ქართული ენის გრამატიკა", რომელიც 1976 წელს გამოიცა. აღნიშნული წიგნი ითარგმნა გერმანულ ენაზეც. მეცნიერის მოღვაწეობიდან აღსანიშნავია ე. წ. ხანმეტ-ჰაემეტი ტექსტების აღმოჩენა-გამომზეურება, ქართული ბიბლიური ტექსტების, ქართული ოთხთავის რედაქციების აკადემიური გამოცემა და სხვ. დიდია მისი ღვაწლი "ვეფხისტყაოსნის" ტექსტის მეცნიერულად დადგენის საქმეში. მისმა კაპიტალურმა ნაშრომმა "ქართული ხალხური პოეზია - ხევსურული"(1931) სათავე დაუდო ქართულ მეცნიერულ ფოლკლორისტიკას. თსუ-ს კატალოგი

შანიძე მზექალა. (1926 - )

 დაამთავრა თსუ-ს აღმოსავლეთმცოდნეობის ფაკულტეტი (1948). ასპირანტურაში სწავლის დროს (1948–51) მივლინებული იყო (1948–49) ქ. ლენინგრადში, სადაც სწავლობდა აკადემიკოს ე. კრაჩკოვსკის ხელმძღვანელობით. 1951 დაიცვა საკანდიდატო დისერტაცია „ფარინგალური ბგერები ძველ ებრაულ ენაში“, 1974 – სადოქტორო დისერტაცია „ფსალმუნთა წიგნის ძველი ქართული თარგმანები“. 1953–2006 სამეცნიერო-პედაგოგიურ მუშაობას ეწეოდა თსუ-ში სემიტოლოგიისა და ძველი ქართული ენის კათედრებზე, კითხულობდა ძველი ებრაული ენის, სემიტურ ენათა შედარებითი გრამატიკის, ძველი ქართული ენის ისტორიის კურსებს; 1996-98 პეტერბურგის უნივერსიტეტში წაიკითხა ქართული ენის, ძველი ქართული ენის კურსები. სხვადასხვა დროს იყო საქართველოს მუზეუმის ხელნაწერთა განყოფილების მეცნიერ თანამშრომელი (1953-61), აღმოსავლეთმცოდნეობის ინსტიტუტის უფროსი მეცნიერ თანამშრომელი (1961-63), ხელნაწერთა ინსტიტუტის ძველი ქართული ფილოლოგიის განყოფილების ხელმძღვანელი, ხელნაწერთა ინსტიტუტის კონსულტანტი (2002-06). მონაწილეა სამეცნიერო ექსპედიციებისა, მათ შორი სინას მთაზე, წმ. ეკატერინეს მონასტერში (1994, 2002) ქართულ ხელნაწერთა შესასწავლად; სამეცნიერო კონფერენციებისა: 1996 – საერთაშორისო ლინგვისტური სემინარი, ბერგენი, ნორვეგია; 1999 – ლინგვისტიკის ისტორიის საერთაშორისო კონგრესი, პარიზი. ავტორია 120-სე მეტი სამეცნიერო ნაშრომისა; ცალკეული შრომები დაბეჭდილია გერმანიაში, საფრანგეთში, ბელგიაში, რუსეთსა და საბერძნეთში. მზექალა შანიძე 120-ზე მეტი სამეცნიერო ნაშრომის ავტორია. მისი კვლევის სფეროა: სემიტოლოგია, ბიბლიური ტექსტები, ქართული ენა – ლექსიკოლოგია და ძვ, ქართული ტექსტების პუბლიკაცია, „ქართლის ცხოვრების ტექსტის შესწავლა და დადგენა, ხელნაწერთა შესწავლა. მზექალა შანიძე არის გელათის მეცნიერებათა აკადემიის წევრი 1995. თსუ-ს კატალოგი 

შხვაცაბაია გიორგი (1904-1993).

დაბადების ადგილი: ქ. ქუთაისი. დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის აგრონომიის ფაკულეტი 1930 წელს და მოსკოვის სოფლის მეურნეობის მექანიზაციისა და ელექტრიფიკაციის ინსტიტუტის ასპირანტურა 1935 წელს. 1941 წლიდან მუშაობდა საქართველოს სასოფლო-სამეურნეო ინსტიტუტში; 1952-1993წწ. იყო მოსავლის ასაღები მანქანების კათედრის გამგე; მისი შრომები ეხება სასოფლო-სამეურნეო მანქანათა გამოცდასა და მათი გამოსაცდელი ხელსაწყოების შექმნას; 1929 წელს დაამყარა საკავშირო რეკორდი სიმაღლეზე ხტომაში (183 სმ) და გახდა პირველი ქართველი რეკორდსმენი; მიღებული აქვს სახელმწიფო ჯილდოები; საქართველოს აგრარული უნივერსიტეტის ეზო-სავანეში დგას მისი ბიუსტი; მეცნიერი სოფლის მეურნეობის მექანიზაციის დარგში; სპორტსმენი (მძლეოსანი); ტექნიკურ მეცნიერებათა დოქტორი (1951), პროფესორი (1951). თსუ-ს კატალოგი

ჩ

ჩიქობავა არნოლდ (1898-1985).

დაბადების ადგილი: სოფელი საჩიქობავო, სენაკის მუნიციპალიტეტი. დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 1922 წელს. 1926-1933წწ. იყო თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის დოცენტი, შემდეგ კი, სიცოცხლის ბოლომდე, ამავე უნივერსიტეტის პროფესორი. 1933-1960წწ. განაგებდა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის კავკასიოლოგიის კათედრას. 1936-1985წწ. თბილისის ენათმეცნიერების ინსტიტუტის იბერიულ-კავკასიური ენების განყოფილების გამგეა, 1950-1952წწ. კი ამავე ინსტიტუტის დირექტორი. მისი მეცნიერული კვლევის ძირითადი თემები იყო: იბერიულ-კავკასიური ენები, ენათმეცნიერების თეორიული პრობლემები, რუსთველოლოგია, ქართული და კავკასიური ენების გრამატიკა, ქართული ენისა და ლიტერატურის ისტორია, ბასკურ-კავკასიური ჰიპოთეზა, ლექსიკოგრაფია, და ა.შ. არის 300-მდე სამეცნიერო-კვლევითი ნაშრომის, მათ შორის 14 მონოგრაფიის ავტორი, საერთაშორისო სამეცნიერო ჟურნალის "იბერიულ-კავკასიური ენათმეცნიერების წელიწდეული" (ამჟამად "იბერიულ-კავკასიური ენათმეცნიერება") დამფუძნებელი და უცვლელი მთავარი რედაქტორი. მიღებული აქვს მოსკოვის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ლომონოსოვის სახელობის პრემია (1951). თსუ-ს კატალოგი  

ჩუბინაშვილი გიორგი (1885-1973).

 დაბადების ადგილი: ქ. პეტერბურგი. 1906-1916 წწ-ში ფსიქოლოგიასა და ხელოვნების ისტორიას სწავლობდა ლაიფციგის, ჰალლეს და პეტროგრადის უნივერსიტეტებში. 1917-1922 წწ. იყო კავკასიის ისტორიულ-არქეოლოგიური ინსტიტუტის, 1929-1934 წწ. საქართველოს სახელმწიფო მუზეუმის თანამშრომელი; 1934-1941 წწ. ხელოვნების მუზეუმის "მეტეხი" ხუროთმოძღვრების განყოფილების გამგე; 1941-1973 წწ. ქართული ხელოვნების ისტორიის ინსტიტუტის დირექტორი; 1918-1948 წწ. თსუ პროფესორი, 1922-1940 წწ. თბილისის სახ. სამხატვრო აკადემიის პროფესორი (1922-1928 წწ-ში – რექტორი), ჰალლეს უნივერსიტეტის ფილოსოფიის დოქტორი, ლაიფციგის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი, ქართული ხელოვნებათმცოდნეობის დამფუძნებელი. გიორგი ჩუბინაშვილის ერთი უმთავრესი საკვლევი საგანი შუა საუკუნეების ქართული ხუროთმოძღვრების ისტორია იყო. მან დაადგინა ქართული არქიტექტურის განვითარების ძირითადი კანონზომიერებანი, მისი საფეხურები და ნიშან-თვისებები, მონოგრაფიულად შეისწავლა ქართული სატაძრო არქიტექტურის უმნიშვნელოვანესი ნიმუშები (ბოლნისის სიონი, მცხეთის წმინდა ჯვრის ტაძარი და მისი მიმდევი ეკლესიები, წრომი, სამწევრისი, კუმურდო, "სამი კათედრალი" და ა.შ.) ცალკე დაამუშავა კახეთის საეკლესიო და სამოქალაქო ხუროთმოძღვრება; დაწერილი აქვს ნარკვევები 1930-1950-იანი წწ-ის არქიტექტურის შესახებ. გ. ჩუბინაშვილმა დიდტანიანი შრომა მიუძღვნა ქართულ ლითონმქანდაკებლობასაც, რითაც დადგინდა შუასაუკუნოვანი ქართული პლასტიკის ისტორიის ძირითადი საფეხურები და თავისებურებანი. შუა საუკუნეების მხატვრობის საკითხები განხილულია სახელოვნებათმცოდნეო-კულტურულისტორიულ მონოგრაფიაში გარეჯის კლდეში ნაკაფი მონასტრების შესახებ. გ. ჩუბინაშვილი წერდა მცირე ხელოვნების ქართულ (არმაზისხევის ოქროს ნივთები, სპილოს ძვლის ტრიპტიქონი რაჭიდან) თუ შემოტანილ (სირიული თასი უშგულიდან) ნიმუშებზე; გამოქვეყნებული აქვს ნარკვევები თავის თანამედროვე ხელოვანთა თუ მეცნიერთა შესახებ. იგი საგანგებოდ სწავლობდა მომიჯნავე ქვეყნების (პირველ რიგში სომხეთის, ასევე ინგუშეთის, აზერბაიჯანის) ხუროთმოძღვრებასა და რელიეფებს, დამუშავებული აქვს სპეციალური (ა. დიურერის "12 წლის ქრისტე" და სამეცნიერო-პოპულარული (ლ. კრანახი, ე. ბარლახი, ფ. მაზერელი, კ. კოლვიტცი) ნაშრომები ევროპული მხატვრების შესახებ. თსუ-ს კატალოგი

ჩხიკვიშვილი დავით (1921-1987).

 დაბადების ადგილი: სოფელი გუთური, ჩოხატაურის რაიონი. დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ისტორიის ფაკულტეტი 1950 წელს. 1946-1948 წწ. სწავლობდა საქართველოს კომპარტიის ცკ-სთან არსებულ უმაღლეს პარტიულ სკოლაში; მონაწილეობდა მეორე მსოფლიო ომში როგორც მფრინავი; 1948-1954 წწ. მუშაობდა საზღვარგარეთთან კულტურული ურთიერთობის საქართველოს საზოგადოებაში, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიაში; 1954-1955 წწ. საქართველოს კომპარტიის კალინინის რაიკომის პირველი მდივანი; 1955-1956 წწ. საქართველოს კომპარტიის ცკ-ის მეცნიერებისა და კულტურის განყოფილების გამგე; 1956-1957 წწ. საქართველოს კომპარტიის ორჯონიკიძის რაიკომის პირველი მდივანი; 1957-1961 წწ. საქართველოს კულტურის მინისტრი; 1961-1969 წწ. თბილისის სახელმწიფო პედაგოგიური ინსტიტუტის რექტორი; 1972-1980 წწ. თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორი; 1981-1987 წწ. საქართველოს უმაღლესი და საშუალო სპეციალური განათლების მინისტრი. 100-ზე მეტი მეცნიერული ნაშრომის ავტორია, მათ შორის, მონოგრაფიებისა. ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორი (1964), პროფესორი (1968). მიღებული აქვს სახელმწიფო ჯილდოები. თსუ-ს კატალოგი

ც

ცაგარელი არჩილ (1913-1988).

დაბადების ადგილი: ქ. თბილისი. დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 1936 წელს. 1939-1940წწ. ასწავლიდა სოხუმის პედაგოგიურ ინსტიტუტში; 1940 წლიდან მუშაობდა საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ა. ჯანელიძის სახელობის გეოლოგიის ინსტიტუტში; 1951 წლიდან ხელმძღვანელობდა რეგიონული გეოლოგიის განყოფილებას; 1979-1981წწ. იყო ინსტიტუტის დირექტორი; 1940 წელს დაიცვა საკანდიდატო, ხოლო 1951 წელს — სადოქტორო დისერტაცია; 1980 წლიდან იყო საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის დედამიწის შემსწავლელ მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანი; 1954 წლიდან ეწეოდა პედაგოგიურ მოღვაწეობას თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში. მისი შრომები ეხება საქართველოსა და კავკასიის მეზოზოური ნალექების სტრატიგრაფიისა და პალეონტოლოგიის, მეოთხეული გეოლოგიისა და რეგიონული გეოლოგიის საკითხებს. მეოთხეულ სისტემას მიუძღვნა მან 1964 წელს გამოქვეყნებული ნაშრომი, რომელიც ფაქტობრივად საქართველოს მთელი მეოთხეული ნალექების პირველ შემაჯამებელ მონოგრაფიულ გამოკვლევას წარმოადგენს. დიდ ყურადღებას უთმობდა აგრეთვე ეროზიულ-დენუდაციური ზედაპირების გენეზისის საკითხს, რომელსაც განიხილავდა ახალგაზრდა ტექტონიკური მოძრაობების ფონზე. პირველმა შეაჯამა და თანამედროვე დონეზე განაზოგადა საქართველოს ზედაცარცული ნალექების სტრატიგრაფიისა და პალეონტოლოგიის საკითხები. შეიმუშავა კავკასიის განვითარების ნეოტექტონიკური ეტაპის ახალი სქემა. შემოგვთავაზა კავკასიის ალპური მოძრაობების ქრონოლოგია, დაადგინა მისი ასაკი. თანაავტორი და თანარედაქტორია საქართველოს გეოლოგიის შესახებ შექმნილი პირველი განმაზოგადებელი ნაშრომისა. თსუ-ს კატალოგი  

ციციშვილი გიორგი (1915-2012).

 დაბადების ადგილი: ქ. თბილისი. დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ქიმიის ფაკულტეტი 1937 წელს. 1940–1942წწ. იყო თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის უფროსი მასწავლებელი, 1942–1949წწ. დოცენტი, 1949 წლიდან პროფესორი; 1941–1947წწ. ქიმიის ინსტიტუტის უფროსი მეცნიერ თანამშრომელი, დირექტორი, 1947–1989წწ. ლაბორატორიის გამგე; 1989 წლიდან საპატიო დირექტორი; 1963–1988წწ. მეცნიერებათა აკადემიის ქიმიისა და ქიმიური ტექნოლოგიის განყოფილების აკადემიკოს–მდივანი, 1988 წლიდან პრეზიდიუმის მრჩეველი. არის 600–ზე მეტი პუბლიკაციის ავტორი, ქიმიური ტექნოლოგიის ოთხენოვანი ლექსიკონის რედაქტორი. 1975 წლიდან მეცნიერების აკადემიის "მოამბის" ქიმიის სერიის დამაარსებელი და პირველი რედაქტორი. მიღებული აქვს სსრკ მინისტრთა საბჭოს პრემია (1990), ჯორჯ სოროსის საერთაშორისო სამეცნიერო ფონდის საპატიო პროფესორის წოდება (1994). საკანდიდატო დისერტაციის თემა - "წყალბადური ბმის თეორია", დაიცვა 1940 წელს. სადოქტორო დისერტაციის თემა - "ფტორწყალბადისა და სხვა ჰალოგენწყალბადების მოლეკულათაშორისი ურთიერთქმედება და ფიზიკურ–ქიმიური თვისებები", დაიცვა 1947 წელს. თსუ-ს კატალოგი  

ციციშვილი ირაკლი (1918-2001).

 დაბადების ადგილი: ქ. თბილისი. დაამთავრა საქართველოს ინდუსტრიული ინსტიტუტის სამშენებლო ფაკულტეტი არქიტექტურის სპეციალობით 1941 წელს. 1941-1945 წწ. მონაწილეობდა მეორე მსოფლიო ომში. მდინარე დნეპრის გადალახვისათვის ბრძოლებში გამოჩენილი გმირობისა და მამაცობისთვის(მოწინააღმდეგის განუწყვეტელი საავიაციო და საარტილერიო თავდასხმის პირობებში მისი ხელმძღვანელობით 4 დღე-ღამეში 360 მეტრიანი სიგრძის ხიდი აიგო), მიენიჭა სსრ კავშირის გმირის წოდება(1943); 1945 წლიდან მუშაობდა საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტის არქიტექტურის კათედრაზე(1956 წლიდან ამ კათედრის გამგეა), საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ი. ჯავახიშვილის სახელობის ეთნოგრაფიულ და არქეოლოგიურ ინსტიტუტში; 1970-1978 წწ. იყო საქართველოს სახმშენის თავმჯდომარე; 1978 წლიდან საქართველოს კულტურისა და ბუნების, ძეგლთა დაცვისა და გამოყენების მთავარი სამეცნიერო–საწარმოო სამმართველოს უფროსია. აზომა და მეცნიერულად შეისწავლა ქართული ხუროთმოძღვრების მრავალი ძეგლი. გამოქვეყნებული აქვს მრავალი სამეცნიერო ნაშრომი, მათ შორის 25 მონოგრაფია: "ქართული არქიტექტურის საწყისები", "უჯარმა", "თბილისი - არქიტექტურული ძეგლები", "საქართველო კულტურის ძეგლების დაცვა", ქართული ხელოვნების ისტორია", "ქართული არქიტექტურის ძეგლები" და სხვ. ხელოვნებათმცოდნე, ხელოვნებათმცოდნეობის დოქტორი(1959), პროფესორი(1960). თსუ-ს კატალოგი

ცხვედაძე ნიკო (1845-1911).

 დაბადების ადგილი: სოფელი სოჯინი, ახლანდელი ცხინვალის რაიონი. დაამთავრა თბილისის სასულიერო სემინარია და მოსკოვის სასულიერო აკადემია. 1869 წლიდან თბილისის სასულიერო სემინარიის მასწავლებელია. 1874 წლის შემდეგ ასწავლიდა თბილისის ქალთა ინსტიტუტში და წმინდა ნინოს სახელობის სასწავლებელში. იგი იყო ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მისი წესდების პროექტის შემდგენელი. მისი უშუალო ინიციატივითა და ხელმძღვანელობით ქართული სკოლები გაიხსნა ვლადიკავკაზში, ბაქოსა და ბათუმში. აქტიურად მონაწილეობდა სასკოლო კომისიაში, რომელმაც მიიღო თბილისის საქალაქო სკოლების რეორგანიზაციის ცხვედაძის მიერ შედგენილი პროექტი. 1898 წელს იგი სათავეში ჩაუდგა თბილისის ქართული გიმნაზიის, სინამდვილეში მომავალი ქართული უნივერსიტეტისათვის გათვალისწინებული შენობის აგების საქმეს. შენობის ასაგები თანხა მისი უშუალო ხელმძღვანელობით შეგროვდა. 1877 წელს სწავლა-აღზრდის მდგომარეობის საფუძვლიანი შესწავლის მიზნით, მან დასავლეთ ევროპაში იმოგზაურა; ეს მოგზაურობა აღწერა სტატიაში: "მოკლე შენიშვნები საზღვარგარეთიდან" ("ივერია", 1878 ნოემბერი, NN 31-42). მასვე ეკუთვნის "მისვლა-მოსვლა რუსეთსა და საქართველოს შორის 1492-1664 წლებში" (ჟურნალი "მნათობი", 1871, N5,6), "დასავლეთ ევროპის გონებითი და ეკონომიური მოძრაობა თავისი მიზეზებით მე-16 საუკუნეში" (ჟურნალი "კრებული", 1872, N19,12; 1873, N1), "ჩვენი ხალხის განათლება, ხელოსნობა და მეურნეობა" ("ივერია", 1877, N33-41). ქართველი საზოგადო მოღვაწე. 2008 წლის 26 ნოემბერს მისი ნეშტი დიდუბის პანთეონიდან, ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის პანთეონში იქნა გადმოსვენებული. თსუ-ს კატალოგი

ძ

ძიძიგური არჩილ (1914-1997).

დაბადების ადგილი: ქ. ქუთაისი. დაამთავრა საქართველოს ინდუსტრიული ინსტიტუტის სამთო ფაკულტეტი 1938 წელს. 1952-1957წწ. განაგებდა საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ლითონისა და სამთო საქმის ინსტიტუტის სამთო განყოფილებას, რომლის ბაზაზეც მისი ინიციატივით 1957 წელს ჩამოყალიბდა საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის სამთო საქმის ინსტიტუტი, რომლის პირველი დირექტორიც თვითონ იყო 1973 წლამდე. 1968-1970 წწ. განაგებდა საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტის სამთო მანქანების, მაღაროს სტაციონარული დანადგარებისა და ტრანსპორტის კათედრას. 1973 წელს დაინიშნა საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტის რექტორად. ამ თანამდებობაზე იგი 1981 წლამდე მუშაობდა. მისი სამეცნიერო მოღვაწეობის სფერო მოიცავდა სამთო საქმის თითქმის ყველა მიმართულებას. ა. ძიძიგურის უშუალო მონაწილეობითა და ხელმძღვანელობით შესრულდა ფუნდამენტური გამოკვლევები საშახტო სტაციონარული დანადგარების, საშახტო ჰიდროაერომექანიკისა და სავენტილაციო სისტემის, სამთო თბოფიზიკის, მილსადენი ტრანსპორტისა და მრავალფაზოვანი ნაკადების, საბურღი დანადგარების რეჟიმების აქტუალური პრობლემების გადასაწყვეტად. ავტორია 300-ზე მეტი მეცნიერული ნაშრომისა, მათ შორისაა 10 მონოგრაფია, 5 სახელმძღვანელო და 40-ზე მეტი გამოგონება. თსუ-ს კატალოგი

ძოწენიძე გიორგი (1910-1976).

 დაბადების ადგილი: ქ. ქუთაისი. დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 1929 წელს. 1931 წლიდან მოღვაწეობასა ეწეოდა იქვე (1933-1934წწ. - აგრეთვე ა. წულუკიძის სახელობის ქუთაისის პედაგოგიურ ინსტიტუტში); 1936-1941წწ. მუშაობდა აგრეთვე თსუ-ის გეოლოგიის ინსტიტუტში; 1941 წლიდან საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემიის გეოლოგიის ინსტიტუტში, სადაც ხელმძღვანელობდა გამოკვლევებს ვულკანოლოგიისა და ლითოლოგიის დარგში; 1951-1955წწ. იყო საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოს-მდივნის მოვალეობის შემსრულებელი; 1955-1958წწ. პირველი ვიცე-პრეზიდენტი; 1955-1959წწ. და 1976 წლიდან პრეზიდიუმის წევრი; 1973 წლიდან იყო სსრკ გეოლოგთა, ეროვნული კომიტეტის თავმჯდომარე; 1957-1959წწ. თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის მინერალოგიისა და პეტროგრაფიის კათედრის გამგე; 1958-1959წწ. ამავე უნივერსიტეტის რექტორი; სკკპ XXII-XXIV ყრილობებზე არჩეული იყო სკკპ ცენტრალური სარევიზიო კომისიის წევრად; 1959-1976წწ. იყო საქართველოს კომპარტიის ცკ-ის ბიუროს წევრი, სსრკ უმაღლესი საბჭოს V-IX მოწვევების და საქართველოს სსრ უმაღლესი საბჭოს IV-IX მოწვევების დეპუტატი. მისი ძირითადი სამეცნიერო შრომები ეხება პალეოვულკანოლოგიისა და ლითოლოგიის საკითხებს; საქართველოს მიოცენამდელი ვულკანური წარმონაქმნების კვლევის შედეგად დაასაბუთა მაგმატიზმის ქიმიური ევოლუციის დამოკიდებულება რეგიონის გეოტექტონური განვითარების ისტორიასთან; მისი ხელმძღვანელობით და უშუალო მონაწილეობით ჩაეყარა საფუძველი საქართველოს ტერიტორიის სისტემურ ლითოლოგიურ კვლევას; ქუთაისის მიდამოებში აღმოაჩინა და შეისწავლა ანალციმიანი ქვიშაქვები; დაასაბუთა ვულკანიზმის როლი ლითოგენეზისსა და მადანთწარმოქმნაში; საფუძველი ჩაუყარა მოძღვრებას ვულკანოგენურ დანალექი ლითოგენეზისა და მადანთწარმოშობის შესახებ. გეოლოგიურ-მინერალოგიურ მეცნიერებათა დოქტორი (1947), პროფესორი (1948), სახელმწიფო და პარტიული მოღვაწე. თსუ-ს კატალოგი

წ

წერეთელი გიორგი (1904-1973).

 ენათმეცნიერი, აღმოსავლეთმცოდნე, აღმოსავლეთმცოდნეობის ქართული სამეცნიერო სკოლის ფუძემდებელი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, ფილოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი. დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სიბრძნისმეტყველების ფაკულტეტის სიტყვიერების განყოფილება 1927 წელს. 1931 წელს ასპირანტურის დასრულებისთანავე მიიწვიეს ლენინგრადის ცოცხალ აღმოსავლურ ენათა ინსტიტუტის არაბული ენის დოცენტად. 1933 წელს დაბრუნდა თბილისში და სათავეში ჩაუდგა სამეცნიერო კადრების მომზადებას სემიტოლოგიის სხვადასხვა სფეროში. 1933-1936წწ. ხელმძღვანელობდა ახლო აღმოსავლეთის ენათა განყოფილებას ენის, ისტორიისა და მატერიალური კულტურის ინსტიტუტს (ენიმკი). მისი ინიციატივით დაარსდა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის აღმოსავლეთმცოდნეობის ფაკულტეტი, სემიტოლოგიის კათედრა (1945) და საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აღმოსავლეთმცოდნეობის ინსტიტუტი (1960). კათედრასა და ინსტიტუტს ხელმძღვანელობდა გარდაცვალებამდე. მისი სამეცნიერო კვლევის სფეროა არაბული ენათმეცნიერება და ფოლკლორი, ებრაბისტიკა და არამეისტიკა, ახლო აღმოსავლეთის ძველი ენები და დამწერლობათა ისტორია, ქართველური ენათმეცნიერება, ქართული და შედარებითი ლექსთწყობის საკითხები, თეორიული ლინგვისტიკის პრობლემები, ქართული ანბანის წარმოშობის საკითხები, რუსთველოლოგია. თსუ-ს კატალოგი  

ჭ

ჭავჭანიძე ვლადიმერ (1920-2010).

 ფიზიკა-მათემატიკის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი. დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 1941 წელს. 1950-1960წწ. მუშაობდა საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ფიზიკის ინსტიტუტში. 1960-1981წწ. იყო საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის კიბერნეტიკის ინსტიტუტის დირექტორი. 1969 წლიდან სათავეში ჩაუდგა თსუ-ის თეორიული კიბერნეტიკის კათედრას. 1980-იანი წლებიდან ხელმძღვანელობდა ა. ელიაშვილის მართვის სისტემების ინსტიტუტის მანქანური ინტელექტის პრობლემების განყოფილებას. გამოქვეყნებული აქვს 300-ზე მეტი სამეცნიერო სტატია, არის 20-ზე მეტი გამოგონებისა და მონოგრაფიის ავტორი. ვ. ჭავჭანიძის შრომები ეხება ფიზიკის, გამოყენებითი მათემატიკის, კიბერნეტიკისა და ხელოვნული ინტელექტის თეორიის საკითხებს. თსუ-ს კატალოგი. 

ჭანიშვილი შალვა (1900-1986).

 აგრონომი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის წევრ-კორესპონდენტი (1959), საქართველოს სსრ მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწე. 1923 წელს დაამთავრა მილანის სასოფლო-სამეურნეო ინსტიტუტი. 1923-1926 წწ. აგრონომად მუშაობდა საფრანგეთში. 1926-1942 წლებში საქართველოში სასოფლო-სამეურნეო პროფილის სამეცნიერო დაწესებულებებში სხვადასხვა თანამდებობებზე იყო და სამეცნიერო-კვლევით მუშაობას ეწეოდა. 1942-1952 წლებში იყო მეცნიერებათა აკადემიის სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა განყოფილების სწავლული მდივანი. 1952-1958 წლებში საქართველოს ნიადაგმცოდნეობის, აგროქიმიისა და მელიორაციის სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტის აგროქიმიის განყოფილების გამგე. 1958 წლიდან საქართველოს სასოფლო-სამეურნეო ინსტიტუტის ზოგადი მიწათმოქმედების კათედრის პროფესორი. ჭანიშვილმა შეისწავლა საქართველოს მინდვრის კულტურების აგროტექნიკის საკითხები, დაამუშავა სანაწვერალო კულტურების თესვა-მოყვანის მეცნიერული საფუძვლები, გამოიკვლია თესლბრუნვისა და ნიადაგის დამუშავების საკითხები. დაჯილდოვებულია არაერთი სახელმწიფო ჯილდოთი. თსუ-ს კატალოგი

ხ

ხარაძე ევგენი (1907-2001).

სსრკ და საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, ფიზიკა - მათემატიკის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორი 1959-1966 წლებში. დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ფიზიკა-მათემატიკის ფაკულტეტი 1930 წელს.1932 წლიდან მუშაობდა საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აბასთუმნის ასტროფიზიკური ობსერვატორიის დირექტორის თანამდებობაზე. ე.ხარაძის ძირითადი სამეცნიერო ნაშრომები მიეძღვნა გალაქტიკის აგებულებას, მასში მყოფ ვარსკლავთა სპექტრული მახასიათებლების, აგრეთვე, ვარსკლავებისა და ვასკლავთშორისი ნივთიერების სივრცულ განაწილებას, სხვადასხვა ტიპის ცვალებადი ვარსკლავების სპექტრულ შესწავლას, საქართველოს მთიანი რაიონების ასტრონომიული კვლევის საკითხებს. თსუ-ს კატალოგი  

ხომიზურაშვილი ნიკოლოზ (1900-1971).

 საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის წევრ-კორესპოდენტი, მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწე, სოციალისტური შრომის გმირი, პროფესორი. 1919 წელს დაამთავრა თელავის ვაჟთა გიმნაზია, ხოლო 1925 წელს პირველი ხარისხის დიპლომით თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის აგრონომიული ფაკულტეტი. გამორჩეული ახალგაზრდა კათედრაზე დაიტოვეს ასისტენტად და როგორც პერსპექტიული სპეციალისტი მიავლინეს გერმანიაში ცოდნის გაღრმავების მიზნით, სადაც მან 3 წელი დაჰყო და მუშაობდა საუკეთესო სამეცნიერო-კვლევით ინსტიტუტებსა და სასელექციო სადგურებში. მისი პირველი მეცნიერული ნაშრომები, გამოქვეყნებული გერმანულ ენაზე შეეხებოდა გენეტიკისა და სელექციის საკითხებს. მის კალამს ეკუთვნის 80-მდე მეცნიერული ნაშრომი, მათ შორის განსაკუთრებით აღსანიშნავია საქართველოს ხილის ატლასები, მეხილეობის სახელმძღვანელოები და „მეხილეობის“ 2 ტომი. დიდი ღვაწლი მიუძღვის „საქართველოს მეხილეობის“ ოთხტომეულის გამოცემაში. მისი ხელმძღვანელობით საქართველოში დაინერგა ნაგალა ხეხილი. იგი საქართველოში სამრეწვეო მეხილეობის ერთ-ერთი ფუძემდებელია. ბოლო ათი წელი განაგებდა საქართველოს მებაღეობის, მევენახეობისა და მეღვინეობის სამეცნიერო-კვლევით ინსტიტუტს. მან დაამუშავა საყვავილე კვირტების ჩასახვა-განვითარების თეორია, შეისწავლა და იკვვლია ხეხილის ზოგიერთი ჯიშის ციტოემბრიონოლოგიისა და ციტოგენეტიკის საკითხები და სხვა. ინსტიტუტის ბაზაზე მან შექმნა უნიკალური სამეცნიერო მუზეუმი. თსუ-ს კატალოგი

ხუნდაძე სილოვან (1860-1928).

 ლიტერატორი, პუბლიცისტი და პედაგოგი სილოვან ხუნდაძე, იგი იყო ახალი თანამედროვე ქართული სალიტერატურო ენის ნორმების ერთ-ერთი დამდგენი. დაამთავრა სანქტ-პეტერბურგის უნივერსიტეტის აღმოსავლურ ენათა ფაკულტეტი 1884 წელს. სამშობლოში დაბრუნებისთანავე, 1884 წელს, შეუდგა პედაგოგიურ და საზოგადოებრივ მოღვაწეობას. 1888 წლამდე იგი პედაგოგად მუშაობდა ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების ძველი სენაკის ქართულ სადავადაზნაურო სკოლაში. 1888 წელს დაინიშნა ქუთაისის ქართული სათავადაზნაურო სკოლის ქართული ენისა და ლიტერატურის პედაგოგად. ამის შემდეგ მთელი მისი ცხოვრება დაკავშირებული იყო ქუთაისთან. 1882 წლიდან ს. ხუნდაძე ეწეოდა აქტიურ პუბლიცისტურ და ლიტერატურულ მოღვაწეობას. მისი ლექსები და სტატიები ხშირად ქვეყნდებოდა ქართულ ჟურნალ-გაზეთებში. 1914 და 1926 წლებში ქუთაისში გამოიცა მისი რჩეული თხზულებები ორ ტომად. 1901-1902წწ. ქუთაისში ორ წიგნად გამოიცა ხუნდაძის "ჩემი აზრი და ფიქრები". ს. ხუნდაძე ითვლება თანამედროვე ქართული სალიტერატურო ენის ნორმების ერთ-ერთ დამდგენად. მისი სახელმძღვანელოებიდან აღსანიშნავია: "ქართული გრამატიკა", "სალიტერატურო ქართული", "ნიკოლოზ ბარათაშვილი" (1914), "რაფიელ ერისთავი" (1918), და სხვ თსუ-ს კატალოგი

ჯ

ჯავახიშვილი ივანე (1876-1940).

 1895 წელს დაამთავრა თბილისის გიმნაზია, 1899 - პეტერბურგის უნივერსიტეტის აღმოსავლურ ენათა ფაკულტეტის სომხურ-ქართულ-ირანული განყოფილება და იმავე წელს დატოვეს უნივერსიტეტში საპროფესოროს მოსამზადებლად. 1901-1902 წლებში მიიწვიეს ბერლინის უნივერსიტეტში; 1907 დაიცვა სამაგისტრო დისერტაცია თემაზე - „ძველი საქართველოსა და ძველი სომხეთის სახელმწიფოებრივი წყობილება“. მან სტუდენტობიდანვე მიიქცია მეცნიერთა ყურადღება, ნაშრომისათვის „ანდრია მოციქულისა და წმინდა ნინოს მოღვაწეობა საქართველოში“, რომელიც უნივერსიტეტის საბჭომ ოქროს მედლით დააჯილდოვა (1898). ქართული უძველესი ხელნაწერების შესწავლის მიზნით, 1902 წელს იმოგზაურა სინას მთაზე ნიკო მარისთან ერთად. 1902-1917 წლებში იყო პეტერბურგის უნივერსიტეტის აღმოსავლური ფაკულტეტის ქართული და სომხური ფილოლოგიის კათედრის პრივატ-დოცენტი, 1907-1917 წლებში ხელმძღვანელობდა პეტერბურგის უნივერსიტეტის ქართველ სტუდენტთა სამეცნიერო წრეს. ახალგაზრდობიდანვე იღვწოდა საქართველოში უმაღლესი აკადემიური დაწესებულების უნივერსიტეტის შექმნისათვის. 1918 წლის 26 იანვარს ქართველ მეცნიერთა ჯგუფთან ერთად ქართველი ერის დიდ საუკუნოვან სურვილს ფრთები შეასხა და დააფუძნა პირველი ქართული უნივერსიტეტი. თავისივე სურვილით უარი თქვა უნივერსიტეტის რექტორის თანამდებობაზე და კანდიდატად იმ დროისათვის ყველაზე ცნობილი ქართველი მეცნიერი პეტრე მელიქიშვილი დაასახელა, რომელიც პროფესორთა საბჭომ ერთხმად აირჩია. თავად ივანე ჯავახიშვილი კი უნივერსიტეტში არსებულ ერთადერთ სიბრძნისმეტყველების ფაკულტეტს ჩაუდგა სათავეში. პარალელურად ხელმძღვანელობდა საქართველოს ისტორიის კათედრას. 1919 წლის შემოდგომაზე პეტრე მელიქიშვილი რექტორის თანამდებობიდან გადადგა. 1919 წლის 17 დეკემბერს უნივერსიტეტის პროფესორთა საბჭომ რექტორად ივანე ჯავახიშვილი აირჩია. აქტიურად იყო ჩართული საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის პოლიტიკურ პროცესებში, თანამშრომლობდა მთავრობასთან. შედიოდა განათლების სამინისტროს სპეციალურ კომისიებში. ხშირად ხვდებოდა (და თანამშრომლობდა) დემოკრატიული რესპუბლიკის სახალხო განათლების მინისტრებს - გ. ლასხიშვილს, ნ. რამიშვილს, გრ. ლორთქიფანიძეს. მონაწილეობა მიიღო საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის გერბისა და დროშის შემუშავების პროცესში. 1919 წელს შედიოდა საქართველოს მიერ პარიზის საზავო კონფერენციაზე გასაგზავნ დელეგაციაში, როგორც ისტორიკოსი და კონსულტანტი, თუმცა ანტანტის მიერ მხოლოდ დელეგაციის რამდენიმე წევრზე გაიცა ვიზა, რის გამოც ივანე ჯავახიშვილი კონსტანტინეპოლიდან დაბრუნდა სამშობლოში. 1919 წელს კონსტანტინოპოლში მთავრობის წარმომადგენელთა თხოვნით დაწერა ნაშრომი „საქართველოს საზღვრები“. 1919 წლის თებერვალში დამოუკიდებელ (უპარტიოთა) კავშირის სიით კენჭს იყრიდა დამფუძნებელი კრების არჩევნებზე. იყო საკანდიდატო სიის მე-2 ნომერი, თუმცა მანდატი ვერ მოიპოვა. 1919 წლის აპრილში თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში წაიკითხა საჯარო ლექცია „თანამედროვე მომენტის შესახებ“, რომელშიც ქვეყნის საგარეო პოლიტიკასთან მიმართებაში გულუბრყვილობაზე ისაუბრა. 1921 წლის თებერვალში საბჭოთა ოკუპაციის მიმდინარეობისას მიმართა უნივერსიტეტის სტუდენტებს და სამშობლოს დაცვისაკენ მოუწოდა. 1926 წლამდე იკავებდა უნივერსიტეტის რექტორის თანამდებობას, შემდგომში კი საბჭოთა ხელისუფლებამ, ფაქტობრივად, ჩამოაცილა მის მიერვე დაარსებული უნივერსიტეტის მართვას. 1931-1933 წლებში ჩამოართვეს უნივერსიტეტში საათები და ლექციების წაკითხვა აუკრძალეს. საბჭოთა პერიოდში უნივერსიტეტის მომდევნო რექტორებმა (თ. ღლონტი, კ. ორაგველიძე) გააკრიტიკეს ივ. ჯავახიშვილის სამეცნიერო საქმიანობა. გარკვეული პერიოდი (1936-1940) საქართველოს სახელმწიფო მუზეუმის საქართველოს ისტორიის განყოფილებას ედგა სათავეში. იმავდროულად, იყო კავკასიისმცოდნეობის სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტის მეცნიერ-კონსულტანტი, 1937 წლიდან - რუსთაველის სახელობის მუზეუმის დირექტორი. არის 170-ზე მეტი სამეცნიერო შრომის, მათ შორის 20-ზე მეტი მონოგრაფიის, ავტორი. ივანე ჯავახიშვილმა ღრმა კვალი დატოვა მეცნიერულ ქართველოლოგიაში. არ დარჩენილა ისტორია-ფილოლოგიის არცერთი დარგი, სადაც მას ფუძემდებლური ნაშრომები არ დაეტოვებინა. ფაქტობრივად, ივანე ჯავახიშვილმა პირველმა შეაფასა ქართული ისტორიული წყაროები. ღრმა, მეცნიერული კრიტიკის საფუძველზე დაასკვნა, რომ „ქართლის ცხოვრება“ ნახევრად ოფიციალური კრებულია და მისი ავტორები ცენტრალური სამეფო ხელისუფლების ინტერესების გამომხატველნი არიან. მისი აზრით, საქართველოს ისტორია უნდა შეისწავლებოდეს იმ პერიოდში არსებული სხვა ქვეყნებისა და ხალხის ისტორიასა და კულტურასთან მჭიდრო კავშირში. ივანე ჯავახიშვილი მნიშვნელოვან ყურადღებას უთმობდა არქეოლოგიურ კვლევა-ძიებას. მის სახელთან არის დაკავშირებული 1930-იანი წლების შუა ხანებში ფართომასშტაბიანი არქეოლოგიური გათხრების დაწყება მცხეთასა და არმაზში. აქტიურად მონაწილეობდა ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოებისა და საქართველოს საისტორიო და საეთნოგრაფიო საზოგადოების მუშაობაში. იყო საქართველოს საისტორიო და საეთნოგრაფიო საზოგადოების თავმჯდომარე (1921-1930). მისი უშუალო ხელმძღვანელობით მოეწყო ვეფხისტყაოსნის 750 წლისთავისადმი მიძღვნილი საიუბილეო გამოფენა. ივანე ჯავახიშვილი დიდ ყურადღებას უთმობდა ქართული ენის უძველესი აგებულებისა და ნათესაობის საკითხების დამუშავებას. მან პირველმა დაასაბუთა ქართველური ენების მთის კავკასიური ენებთან ერთიანობა ძირითადი გრამატიკის კატეგორიისა და ლექსიკის მიხედვით. მნიშვნელოვან შედეგს მიაღწია ამ ენათა შესწავლაში და ნიადაგი შეუმზადა იბერიულ-კავკასიურ ენათმეცნიერების ჩამოყალიბებას. ივანე ჯავახიშვილს ფასდაუდებელი ღვაწლი მიუძღვის ქართული კულტურის ძეგლთა დაცვის საქმეში. სწორედ მის მიერ შედგენილი სამოქმედო გეგმის მიხედვით - საისტორიო-საეთნოგრაფიო, წერა-კითხვის გამავრცელებელმა და ქართველ ხელოვანთა სამეცნიერო საზოგადოებებმა მნიშვნელოვანი ერთობლივი სამუშაო ჩაატარეს. 1989 წლიდან მის მიერ დაარსებულ თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტს მისი სახელი მიენიჭა. თსუ-ს კატალოგი  

ჯავახიშვილი ნინო (1914-2012).

ნინო ჯავახიშვილი (1914-2012) - ანატომი, დაამთავრა თბილისის სამედიცინო ინსტიტუტი 1935 წელს. 1946 წლიდან მუშაობდა საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ა. ნათიშვილის სახელობის ექსპერიმენტალური მორფოლოგიის ინსტიტუტში სხვადასხვა თანამდებობაზე. 1959-2006წწ. იყო საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ალ. ნათიშვილის სახელობის ექსპერიმენტული მორფოლოგიის ინსტიტუტის დირექტორი. 2006 წლიდან იყო ამავე ინსტიტუტის საპატიო დირექტორი. მისი სამეცნიერო გამოკვლევები მიეძღვნა გულ-სისხლძარღვთა და პერიფერიული ნერვული სისტემის მორფოლოგიასა და ექსპერიმენტული მედიცინის სხვადასხვა საკითხს. მედიცინის მეცნიერებათა დოქტორი(1949), პროფესორი(1953), საქართველოს მეცნიერებათა დამსახურებული მოღვაწე (1965). საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი ნ. ჯავახიშვილი არის 275 სამეცნიერო შრომისა და 7 მონოგრაფიის ავტორი. 43 ნაშრომი გამოქვეყნებულია უცხო ენებზე. თსუ-ს კატალოგი

ჯანაშია სიმონ (1900-1947).

ისტორიკოსი, ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორი, საქართველოს და სსრკ მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, საქართველოს მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწე. დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი ისტორიისა და ენათმეცნიერების სპეციალობით 1922 წელს. 1926 წელს მიიწვიეს უნივერსიტეტში აფხაზური ენის ლექტორად, სადაც იგი 1937 წლამდე მოღვაწეობდა. 1930 წლიდან ს. ჯანაშია უნივერსიტეტში ხელმძღვანელობს საქართველოს ისტორიის კათედრას. 1935 წელს დაინიშნა საქართველოს ისტორიის კათედრის გამგედ და პროფესორად, 1936-1937წწ. ის საქართველოს ისტორიის კაბინეტის გამგე იყო უნივერსიტეტში. 1936-1941წწ. ხელმძღვანელობდა საბჭოთა კავშირის მეცნიერებათა აკადემიის საქართველოს ფილიალის ენის, ისტორიისა და მატერიალური კულტურის ინსტიტუტს. 1941-1943წწ. ხელმძღვანელობდა აკადემიის ისტორიის და ენათმეცნიერებათა ინსტიტუტს, 1943 წელს გადადგა ენათმეცნიერების ინსტიტუტის დირექტორობიდან, ხოლო გარდაცვალებამდე ხელმძღვანელობდა ისტორიის, არქეოლოგიისა და ეთნოგრაფიის ინსტიტუტს. მისი სამეცნიერო მოღვაწეობის მთავარი სფერო იყო ქართველი ხალხისა და სხვა იბერიულ-კავკასიური ხალხების ეთნოგენეზისი; საქართველოსა და კავკასიაში ფეოდალიზმის დაფუძნება, ძველი საქართველოს ისტორია, არქეოლოგია, კოლხეთისა და იბერიის სამეფოების ისტორია, ქრისტიანობის ისტორია საქართველოში. მას ეკუთვნის 100-ზე მეტი სამეცნიერო-კვლევითი ნაშრომი (მათ შორის 10 მონოგრაფია). 1940-იან წლებში ს. ჯანაშია მცხეთასა და არმაზში არქეოლოგიური გათხრების ერთ-ერთი ორგანიზატორთაგანი იყო. თსუ-ს კატალოგი

ჯანელიძე ალექსანდრე (1888-1975).

ქართული გეოლოგიური სკოლისა და საქართველოს გეოლოგიური განათლების ერთ-ერთი ფუძემდებელი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, გეოლოგია-მინერალოგიის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორი 1942-1945 წლებში. დაამთავრა პარიზის სორბონის უნივერსიტეტი 1910 წელს, 1916 წელს – ყაზანის უნივერსიტეტი. 1911-1915წწ. მასწავლებლობდა ქუთაისში, 1918-1920წწ. კი თბილისში. 1920-1923წწ. სამეცნიერო მივლინებით იმყოფებოდა საზღვარგარეთ და მუშაობდა გრენობლში, პარიზში, ჰალეში. 1924 წლიდან მუშაობდა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში, 1942-1945წწ. იყო მისი რექტორი. 1925 წელს დააარსა გეოლოგიური ინსტიტუტი და 1955 წლამდე იყო მისი დირექტორი. ამ ინსტიტუტს შემდგომ მისი სახელი ეწოდა. ა. ჯანელიძის აქტიური მონაწილეობით საქართველოში შეიქმნა გეოლოგიური საზოგადოება. ა. ჯანელიძის სამეცნიერო შრომები ძირითადად ეხება პალეონტოლოგიის, სტრატიგრაფიის, ტექტონიკისა და თეორიული გეოლოგიის საკითხებს. გამოკვლეული აქვს თბილისისა და მისი მიდამოების გეოლოგიური აგებულება, თანამედროვე გეოლოგიური პროცესები, ასევე მტკვრის ტერასები, ნატახტარის წყაროები და სხვ. შეისწავლა საქართველოს იურული და ცარცული პერიოდების, საფრანგეთის ადრინდელი ცარცული ეპოქის ფაუნა, აგრეთვე ურალის დასავლეთი კალთის დევონური პერიოდის მარჯნული ფაუნა. ავტორია უმაღლესი სკოლის სახელმძღვანელოებისა. თსუ-ს კატალოგი  

ჯანელიძე ალექსანდრე (1888-1975)

 ქართული გეოლოგიური სკოლისა და საქართველოს გეოლოგიური განათლების ერთ-ერთი ფუძემდებელი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, გეოლოგია-მინერალოგიის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორი 1942-1945 წლებში. დაამთავრა პარიზის სორბონის უნივერსიტეტი 1910 წელს, 1916 წელს – ყაზანის უნივერსიტეტი. 1911-1915წწ. მასწავლებლობდა ქუთაისში, 1918-1920წწ. კი თბილისში. 1920-1923წწ. სამეცნიერო მივლინებით იმყოფებოდა საზღვარგარეთ და მუშაობდა გრენობლში, პარიზში, ჰალეში. 1924 წლიდან მუშაობდა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში, 1942-1945წწ. იყო მისი რექტორი. 1925 წელს დააარსა გეოლოგიური ინსტიტუტი და 1955 წლამდე იყო მისი დირექტორი. ამ ინსტიტუტს შემდგომ მისი სახელი ეწოდა. ა. ჯანელიძის აქტიური მონაწილეობით საქართველოში შეიქმნა გეოლოგიური საზოგადოება. ა. ჯანელიძის სამეცნიერო შრომები ძირითადად ეხება პალეონტოლოგიის, სტრატიგრაფიის, ტექტონიკისა და თეორიული გეოლოგიის საკითხებს. გამოკვლეული აქვს თბილისისა და მისი მიდამოების გეოლოგიური აგებულება, თანამედროვე გეოლოგიური პროცესები, ასევე მტკვრის ტერასები, ნატახტარის წყაროები და სხვ. შეისწავლა საქართველოს იურული და ცარცული პერიოდების, საფრანგეთის ადრინდელი ცარცული ეპოქის ფაუნა, აგრეთვე ურალის დასავლეთი კალთის დევონური პერიოდის მარჯნული ფაუნა. ავტორია უმაღლესი სკოლის სახელმძღვანელოებისა. თსუ-ს კატალოგი

ჯაფარიძე ლევან (1905-1972)

 ბოტანიკოსი, მცენარეთა ფიზიოლოგი და ანატომი, ბოტანიკური საზოგადოების ერთ-ერთი დამაარსებელი და ვიცე-პრეზიდენტი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი. დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის აგრონომიული ფაკულტეტი 1927 წელს. 1930-1972წწ. საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ბოტანიკის ინსტიტუტის მცენარეთა ანატომიისა და ფიზიოლოგიის განყოფილების გამგე; 1937-1939წწ. ამავე ინსტიტუტის დირექტორი. მცენარეთა ფიზიოლოგიისა და ანატომიის ერთ-ერთი ფუძემდებელი საქართველოში. 1951 წლიდან ბიოლოგიურ მეცნიერებათა დოქტორი; 1953 წლიდან პროფესორი. მისი გამოკვლევები ეხება მერქნის ანატომიის, მცენარის სქესის, მცენარეთა ვეგეტატიური გამრავლების, ვაზის ქლოროზის, კულტურულ მცენარეთა გამძლეობის აქტუალურ პრობლემებს. თსუ-ს კატალოგი 

ჯიბლაძე გიორგი (1913-1989)

 ლიტერატურათმცოდნე, საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, ფილოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი. დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 1933 წელს.1939-1941წწ. იყო ქუთაისის საქალაქო გაზეთის რედაქტორი; 1941 წელს დაინიშნა გაზეთ "კომუნისტის" რედაქტორის პირველ მოადგილედ; 1946-1980წწ. იყო მაღალ პარტიულ და სახელმწიფოებრივ თანამდებობებზე; თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში მის სახელთანაა დაკავშირებული ესთეტიკისა და ჟურნალისტიკის კათედრების შექმნა. 54 წიგნისა და 500-ზე მეტი სტატიის ავტორია. მისი სამეცნიერო კვლევა-ძიების თემატიკა მოიცავდა ქართული ლიტერატურის ისტორიასა და კრიტიკას, ესთეტიკას, პედაგოგიკას, ფილოსოფიას, რუსულ ლიტერატურას, სახვით ხელოვნებას, თეატრს. თსუ-ს კატალოგი